Władysław Jarecki (1876-1929) – pionier sportu osób z niepełnosprawnościami w Polsce

W dniu 1 marca 1929 r. minęła 94 rocznica śmierci dr Władysława Jareckiego (ur. 1876 r.), lekarza – społecznika, neurologa, w latach 1918-1929 dyrektora Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie, który przyczynił się do odbudowy tej placówki i jej rozwoju, a także do stworzenia podstaw rozwoju sportu inwalidów w Polsce (ob. osób z niepełnosprawnościami).

Doktor W. Jarecki był absolwentem Wydziału Lekarskiego UJ w Krakowie (1907). W tym samym roku pracował w uzdrowisku w Kosowie, jak pełnomocnik dr. Tarnawskiego. W 1908 r. nostryfikował swój dyplom w Dorpacie. W latach 1909-1912 specjalizował się w neurologii w szpitalu św. Ducha w Warszawie. W 1914 r. został powołany do wojska rosyjskiego – służył na Kaukazie jako lekarz naczelny wojskowego szpitala psychiatrycznego w Tyflisie. W tym czasie pełnił funkcję przewodniczącego Komitetu Wykonawczego Polskich Organizacji Wojskowych i Polskiej Rady Okręgowej na Kaukazie.

W czerwcu 1918 r. powrócił do kraju i w dniu 1 września objął stanowisko dyrektora Instytutu Głuchych i Ociemniałych w Warszawie (zał. w 1817 r.), którym kierował do śmierci. Był cenionym neurologiem, specjalistą od zaburzeń mowy. W pracy zawodowej i społecznej poświęcał dużo czasu i energii poprawie sytuacji osób głuchoniemych i ociemniałych. Jako lekarz i społecznik przewodniczył stowarzyszeniu głuchoniemych i ociemniałych, służył idei i wykładał o „zboczeniach mowy” będąc w Polsce „jedynym poważnym specjalistą w przedmiocie zaburzeń mowy”. Był także sekretarzem Warszawskiego Towarzystwa Neurologicznego, kuratorem w Towarzystwie Głuchoniemych, prezesem Towarzystwa Ociemniałych, członkiem Zarządu Towarzystwa „Latarnia”, zjednoczenia pracowników niewidomych, przewodniczącym koła szkolnego przy Instytucie Głuchoniemych i Ociemniałych. Członkiem Zarządu Głównego i Wydziału Wykonawczego Związku Lekarzy Polskich, członkiem Rady i Zarządu Izby Lekarskiej Warszawsko-Białostockiej, członkiem Komitetu Redakcyjnego „Nowin Społeczno-Lekarskich”, wydawcą (od 1923 r.) czasopisma „Neurologia Polska”.

Gdy kierował Instytutem Głuchoniemych i Ociemniałych, zainicjował powstanie szkolnego koła sportowego. Najpierw wprowadził gimnastykę dla uczniów Instytutu, a w dniu 17 czerwca 1922 r. powołał klub sportowy, który początkowo nosił nazwę Koło Głuchoniemych i składał się z 14 członków – uczniów oraz absolwentów Instytutu. W krótkim czasie klub zmienił formułę organizacyjną i nosił nazwę Warszawski Klub Sportowy Głuchoniemych. W 1927 r. klub ten zdobył mistrzostwo Polski w piłce nożnej, ale też w następnych latach dominował w rywalizacji lekkoatletycznej. Po pięciu latach, opisując organizację sportu inwalidów w Polsce W. Jarecki wspominał: „Powstanie I Klubu Głuchoniemych w Polsce to pierwsze drgnienie trzydziestotysiącznogłowego uśpionego olbrzyma, to pierwszy przejaw tężyzny jego ducha i ciała, to zachęta, udzielona innym braciom, to zerwanie z ospałością, biernością, alkoholem i zepsuciem, to silny pęd do zdrowia i mocy”. Już w 1924 r. ekipa warszawskiego klubu po raz pierwszy w historii, jako reprezentacja polskich inwalidów, wzięła udział w międzynarodowych zawodach . W dniach 10-17 sierpnia pięcioosobowa grupa głuchoniemych lekkoatletów, na własny koszt wystartowała w I Igrzyskach Sportowych Głuchoniemych w Paryżu. Od tej chwili polscy inwalidzi z sukcesami starowali z sukcesami w międzynarodowych zmaganiach sportowych.

Więcej na temat początków sportu inwalidów w Polsce zobacz w: B. Skolik, M. Migała, S. Jandziś: Rehabilitacja w Polsce w latach 1918-1939. cz. 2. Kształtowanie się standardu polskiej rehabilitacji w aspekcie fizjoterapii uzdrowiskowej i sportowej oraz różnych form aktywności fizycznej człowieka, Opole 2022, s. 233-280.