Szyguła Zbigniew

Urodził się 22 października 1952 r. w Jaworznie. Absolwent Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Krakowie (1977) oraz Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie (1978) – magister rehabilitacji ruchowej. W 1983 r. w krakowskiej AWF uzyskał stopień doktora nauk wychowania fizycznego. Praca doktorska dotyczyła wpływu wysiłków fizycznych na układ erytrocytarny, a badania były prowadzone w Pracowni Hematologii i Toksykologii Doświadczalnej Zakładu Fizjologii UJ pod kierunkiem prof. Zbigniewa Dąbrowskiego. W 1984 r. ukończył specjalizację lekarską z rehabilitacji ogólnej, w 1988 r. specjalizację drugiego stopnia z medycyny sportowej. W 2010 r. na podstawie oceny dorobku naukowego oraz pracy pt. Wpływ długotrwałego wysiłku fizycznego, zmian objętości osocza oraz diety z różną zawartością chlorku sodu na stężenie erytropoetyny w surowicy krwi u mężczyzn, uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk o kulturze fizycznej, specjalność medycyna sportowa, fizjologia wysiłku fizycznego, rehabilitacja.

Od 1977 r. związany naukowo z Akademią Wychowania Fizycznego w Krakowie, początkowo jako asystent, adiunkt, od 1983 r. kierownik Zakładu Medycyny Wychowania Fizycznego i Sportu, obecnie Zakładu Medycyny Sportowej i Żywienia Człowieka Instytutu Nauk Biomedycznych Wydziału Wychowania Fizycznego i Sportu. Dodatkowo od 2013 r. jest kierownikiem Zakładu Fizjoterapii, Instytutu Kultury Fizycznej PWSZ w Nowym Sączu.

Jako lekarz pracuje w poradni rehabilitacyjnej i poradni medycyny sportowej w Krakowie. Od 1999 r. pełni funkcję konsultanta wojewódzkiego ds. medycyny sportowej na terenie województwa małopolskiego.

Odbył liczne staże naukowe w znanych ośrodkach medycyny sportowej na świecie m.in. w McMaster University w Hamilton (Kanada) – w zakładzie prof. Bar-Ora (1989), autora testu do oceny wydolności anaerobowej „Wingate test”, w Medizinische Hochschule w Hanowerze (Niemcy) – w Zakładzie Fizjologii i Medycyny Sportowej prof. Böninga (1990), Free University of Brussels (Belgia) – w Zakładzie Fizjologii i Medycyny Sportowej (1992/1993), w Narodowym Instytucie Sportu (INSEP) w Paryżu (2009). Zrealizował też wyjazd naukowy do Tajlandii, Malezji i Singapuru (1991), RPA, gdzie pracował jako lekarz w Emergency Service Far East Rand Hospital w Johannesburgu (1991/1992). Jako profesor wizytujący przebywał w Uniwersytecie w Maladze i Alicante w Hiszpanii (2013) oraz w Porto w Portugalii (2014).

Zainteresowania naukowe koncentruje na problemach dotyczących wpływu wysiłku fizycznego na układ erytrocytarny, zagadnieniach rehabilitacji, medycyny sportowej, odnowy biologicznej, hematologii sportowej – regulacji erytropoezy i objętości krwi krążącej, zmian hormonalnych i metabolicznych pod wpływem stresu cieplnego i działania niskich temperatur, zmian w układzie odpornościowym pod wpływem wysiłków fizycznych i w wyniku działania niskich temperatur.

Jest autorem i współautorem wielu prac oryginalnych i poglądowych w czasopismach krajowych i zagranicznych, m.in. praca pt. Wszystko o saunie: wpływ na organizm i wydolność sportowca, „Sport Wyczynowy” 1995, nr 5–6, s.53–62; Resting gastric myoelectric activity in long distance runners, “Folia Med. Crac.” 1997, t.38, z. 1-2, s.87-89 (J.A. Żołądź, P. Thor, W. Kolasińska-Kloch); Wpływ starzenia się na aktywność autonomicznego układu nerwowego u biegaczy długodystansowych,  „Folia Med. Crac.” 2000, t.41, z. 3-4, s.113-120 (T. Banach, J.A. Żołądź, W. Kolasińska-Kloch, P.J. Thor); Effect of cysteine derivatives administration in healthy men exposed to intense resistance exercise by evaluation of pro-antioxidant ratio, “J. Physiol. Sci.” 2007, vol.57, no 6, s.343-348 (A. Zembroń-Łacny, K. Szyszka); Acute effect of a single whole-body cryostimulation on prooxidant-antioxidant balance in blood of healthy, young men, “J. Therm. Biol.” 2008, vol.33, nr 8, s.464-467 (A. Lubkowska, M. Chudecka, A.J. Klimek, B. Frączek); Wpływ zabiegów krioterapii ogólnoustrojowej na rozkład i dynamikę zmian temperatury wybranych części ciała, „Inż. Biomed.” 2008, vol.14, nr 2, s.129-132 (M. Chudecka, A. Lubkowska, A. Klimek); Do sessions of cryostimulation have influence on white blood cell count, level of IL6 and total oxidative and antioxidative status in healthy men?, “European Journal of Applied Physiology” 2010, vol.109, iss.1, s.67-72 (A. Lubkowska, A.J. Klimek, M. Torii); The effect of prolonged whole-body cryostimulation treatment with different amounts of sessions on chosen pro- and anti-inflammatory cytokines levels in healthy men, “Scand. J. Clin. Lab. Invest.” 2011, vol.71, nr 5, s.419-425 (A. Lubkowska, D. Chlubek, G. Banfi); Recommendations of the Polish Society of Sports Medicine on age criteria while qualifying children and youth for participation in various sports, “Br. J. Sports Med.” 2012, vol.46, s.159-162 (T. Kostka, W. Furgał, W. Gawroński, A. Bugajski, A. Czamara, K. Klukowski, H. Krysztofiak, R. Lewicki, W. Tomaszewski, T. Trzaska, J. Widuchowski, A. Ziemba, A. Jegier); Winter-swimming as a building-up body resistance factor inducing adaptive changes in the oxidant/antioxidant status, “Scand. J. Clin. Lab. Invest.” 2013, vol.73, nr 4, s.315-332 (A. Lubkowska, B. Dołęgowska, I. Bryczkowska, M. Stańczyk-Dunaj, D. Sałata, M. Budkowska); Winter-swimming as a building-up body resistance factor inducing adaptive changes in the oxidant/antioxidant status, “Scandinavian Journal of Clinical & Laboratory Investigation” 2013, vol.73, no. 4, s.315-325 (A. Lubkowska, B. Dołęgowska, I. Bryczkowska, M. Stańczyk-Dunaj, D. Sałata, M. Budkowska); Hematological parameters, and hematopoietic growth factors: Epo and IL-3 in response to whole-body cryostimulation (WBC) in military academy students, “PLoS One” 2014, vol.9,  nr 4, article number: e93096 (A. Lubkowska, Cz. Giemza, A. Skrzek, I. Bryczkowska,  B. Dołęgowska); Five-Year Assessment of Maintenance Combined Physical Therapy in Postmastectomy Lymphedema, “Lymphatic Research and Biology” 2015, t.13, z. 1, s.54-58 (K. Ochałek, T. Gradalski); Effects of eccentric exercise on anaerobic power, starting speed and anaerobic endurance, “Kinesiology” 2015, t.47, z.1, s. 44-50 (M. Maciejczyk, J. Szymura, M. Więcek, M. Kępińska, K. Ochałek, A. Pokrywka); Znaczenie snu i sposoby poprawy jego jakości u sportowców, “Journal of Education, Health and Sport” 2016 vol.6, nr 5, s.157-176 (A. Frydrych-Szymonik, G. Augustyn); Physiological responses during two climbing tests with different hold types, “International Journal of Sports Science & Coaching” 2017, DOI: 10.1177/1747954117694740 (M. Michailov, R. Rokowski, T. Regwelski, R. Staszkiewicz, L.E. Brown); Risk Factors Related to Lower Limb Edema, Compression, and Physical Activity During Pregnancy. A Retrospective, “Study Lymphatic Research And Biology” 2017, DOI: 10.1089/lrb.2016.0038 (K. Ochał, K. Pacyga, M. Curyło, A. Frydrych–Szymonik); Sex differences in oxidative stress after eccentric and concentric exercise, Redox Report 2017, DOI: 10.1080/13510002.2017.1304195 (M. Więcek, M. Maciejczyk, J. Szymura).

Autor i współautor kilku pozycji zwartych m.in. publikacji pt. ABC medycyny sportowej, wyd.1, Kraków 2002 (W. Gawroński), pracy pod redakcją pt. Fluid balance, hydration, and athletic performance, Boca Raton 2016 (współredaktorzy: F. Meyer, B. Wilk), rozdziałów w książkach, m.in. pt. Medyczna kwalifikacja i kontrola lekarska do sportu, [w:] Medycyna sportowa  pod red. A. Jegier, K. Nazar, A. Dziaka, Warszawa 2005, s.691-760 (A. Jegier, W. Gawroński, W. Furgał); Zasady racjonalnego żywienia dla osób aktywnych fizycznie, [w:] Dozwolone i niedozwolone wspomaganie zdolności wysiłkowych człowieka pod red. A. Jegier, Łódź 2007, s.9-49 (B. Frączek); Wysiłek fizyczny w różnych temperaturach otoczenia, [w:] Fizjologia wysiłku i treningu fizycznego, red. nauk. J. Górski, Warszawa 2011, s.166-182 (A. Lubkowska); The influence of ageing on the activity of the autonomic nervous system in swimmers, [w:] Science in swimming.6, pod. red. K. Zatoń, M. Rejman, M. Chrobot, AWF Wrocław, 2016, s.114-120 (K. Palak, M. Zubik, A. Furgała, P.J. Thor).

Promotor i recenzent prac doktorskich, współwykonawca projektu naukowego pt. Zaburzenia w sposobie żywienia i stanie odżywienia młodzieży o zwiększonej aktywności fizycznej w okresie pokwitania. Badania wieloośrodkowe – grant Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (2008).

Zaangażowany w działalność społeczną, wydawniczą i organizacyjną. W 1997 r. wraz z dr. W. Gawrońskim rozpoczął wydawanie czasopisma „Medicina Sportiva”, w którym do 2014 r. pełnił funkcję redaktora naczelnego. Organizator i współorganizator konferencji i szkoleń z zakresu medycyny sportowej, współorganizator i członek komitetów naukowych międzynarodowych sympozjów „Medicina Sportiva”, zjazdów i kongresów naukowych PTMS oraz konferencji „Medicina Sportiva Practica”.

Członek Komitetu Rehabilitacji, Kultury Fizycznej i Integracji Społecznej PAN (2003-2016, od 2016); członek kolegium redakcyjnego AWF w Krakowie, czasopisma „Medecine du Sport” (w latach 1991-2000), „Medycyna Sportowa” (1992-1997), „Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences” (od 2009), “Human Movement” (2009-), “Journal of Human Sport and Exercise” (2011-), „Polish Journal of Rehabilitation Research” (2012-), “Medical & Health Sciences Review” (2015-).

Członek Polskiego Towarzystwa Medycyny Sportowej, przez kilka kadencji członek Zarządu Głównego PTMS, prezes oddziału małopolskiego PTMS, członek International Society of Exercise and Immunology, Polskiego Towarzystwa Medycyny Górskiej i Ratunkowej, członek Małopolskiej Wojewódzkiej Rady do Spraw Potrzeb Zdrowotnych.

Za pracę naukową i zawodową odznaczony został m.in. Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi (2011), otrzymał nagrodę zespołową drugiego stopnia Ministra Nauki, Techniki i Szkolnictwa Wyższego (1983), indywidualną pierwszego stopnia Przewodniczącego GKKFiT (1986), indywidualną drugiego stopnia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (2010).

Wolne chwile spędza w podróżach, lubi muzykę filmową i jazzową, książki i film. Sportowo realizuje się w kolarstwie, turystyce górskiej, żeglarstwie, narciarstwie, nordic walking.

Mariusz Migała, Sławomir Jandziś

Opracowano na podstawie: Biogram Zbigniewa Szyguły, [w:] H. Kuński, Dzieje medycyny sportowej w Polsce, t. II, (1951-2000), Łódź 2009, s.194-195; Biogram dr. hab. Zbigniewa Szyguły, http://www.krkfis.pan.pl/index.php/pl/skad (dostęp 22.02.2018); Informacje na stronie AWF Kraków, http://wfs.awf.krakow.pl/index.php/instytut-nauk-biomedycznych/127-pracownicy-instytutu-nb/543-szygula-zbigniew (dostęp 20.02.2018); http://www.ptms.org.pl/dr-zbigniew-szygula.html (dostęp 22.02.2018); Ludzie Nauki, http://nauka-polska.pl (dostęp 23.02.2018); Artykuły w czasopismach naukowych.