Ronikier Aleksander J.

Żył w latach 1942-2023. Urodził się 13 lutego 1942 r. w Nowym Targu. Absolwent Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie (1963), specjalizacja rehabilitacja lecznicza oraz Wydziału Biologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (1971), specjalność fizjologia człowieka. W latach 1959-1970 uprawiał koszykówkę, broniąc barw klubu AZS AWF Warszawa. W 1960 r. wywalczył z drużyną mistrzostwo Polski juniorów, w 1962 r. wicemistrzostwo, a w 1967 r. mistrzostwo Polski seniorów. Tworzył wówczas pierwszą piątkę zespołu. Szesnastokrotnie wystąpił w reprezentacji kraju.

W 1970 r. uzyskał stopień doktora nauk o kulturze fizycznej na podstawie pracy pt. Typ czynnościowy układu nerwowego człowieka a zdolność do pracy fizycznej na podstawie badań energetyki pracy, w 1983 r. na podstawie monografii pt. Czynniki warunkujące wydolność fizyczną dzieci otrzymał stopień doktora habilitowanego nauk o kulturze fizycznej ze specjalnością w zakresie fizjologii wysiłku fizycznego. W 1993 r. został profesorem tytularnym nauk o kulturze fizycznej.

Karierę zawodową rozpoczął w Katedrze Anatomii i Fizjologii Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie. W latach 1980-1984 pracował jako profesor fizjologii i wychowania zdrowotnego na Ahmadu Bello University w Zarii (Nigeria). W 1984 r., gdy powstał w warszawskiej AWF pierwszy w Polsce Wydział Rehabilitacji, został kierownikiem  Zakładu Biologicznych Podstaw Rehabilitacji. W latach 1987-2002 pełnił funkcję prodziekana ds. nauki oraz dziekana Wydziału Rehabilitacji, w latach 1994-2007 kierował Katedrą Biologicznych Podstaw Rehabilitacji oraz Zakładem Fizjologii i Diagnostyki Czynnościowej Wydziału Rehabilitacji. W 2007 r. przeszedł na emeryturę, choć nadal pozostał czynny zawodowo, m.in. jako profesor zwyczajny Wydziału Fizjoterapii Olsztyńskiej Szkoły Wyższej im. Józefa Rusieckiego w Olsztynie, czy Rektor Wyższej Szkoły Turystyki i Rekreacji im. M. Orłowicza w Warszawie / Szkoły Głównej Turystyki i Hotelarstwa (1995-2013).

Z jego inicjatywy i pod jego kierunkiem wprowadzono do programu studiów fizjoterapii przedmiot „diagnostyka czynnościowa i programowanie procesu rehabilitacji”, opracowano pomoce naukowe do prowadzenia badań w tej nowej specjalności, a także pomoce dydaktyczne (skrypty i podręczniki) potrzebne studentom do nauki.

Autor i współautor wielu prac z zakresu fizjologii wysiłku fizycznego w sporcie, fizjoterapii i rekreacji, diagnostyki czynnościowej w fizjoterapii (w tym osób niepełnosprawnych), obciążeń fizycznych pacjentów w różnych jednostkach chorobowych, na temat klinimetrii rehabilitacyjnej. Wśród nich jest m.in. praca pt. Wybrane zagadnienia oceny prób wysiłkowych i tolerancji wysiłku, „Medicina Sportiva” 2007, Vol.11, Suppl. no.2, s.S13-S20 (K. Klukowski, K. Mazurek, B. Szrajber); Krótki zarys powojennej historii stołecznej rehabilitacji w kontekście powstania Wydziału Rehabilitacji Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie, „Postępy Rehabilitacji” 2009, T.23, nr 3, s.5-7; Rola ICF w diagnostyce rehabilitacyjnej, „Postępy Rehabilitacji” 2010, T.24, nr 3, s.67-73; Adaptowana Aktywność Fizyczna (APA) w praktyce fizjoterapeutycznej, „Postępy Rehabilitacji” 2011, T.25, nr 4, s.5-9; Physical capacity of girls with mild and moderate idiopathic scoliosis: influence of the size, length and number of curvatures, “European Spine Journal” 2012, Vol. 21, iss. 6, s.1099-1105 (D. Czaprowski, T. Kotwicki, R. Biernat, J. Urniaż); Metody opieki rehabilitacyjnej dzieci z uszkodzeniami neurologicznymi, „Szkice Humanistyczne” 2014, Vol.36, nr 4, s.121-129 (K. Kucharski); The role of physiotherapy in terminal care, „Postępy Rehabilitacji” 2016, T.30, nr 1, s.41-50 (S. Przewłocki); Long-term effects of premature birth on somatic development in women through adolescence and adulthood, „Journal of International Medical Research” 2018, Vol. 46(1), pp.44–53 (K. Kaczmarczyk, A. Pituch-Zdanowska, I. Wiszomirska, A. Magiera). Autor i współautor rozdziałów w pracy pod redakcją, m.in. pt. Diagnostyka czynnościowa osób niepełnosprawnych, [w:] Medycyna aktywności fizycznej z elementami psychologii i pedagogiki, T.2, Medycyna sportowa – odnowa biologiczna, skrajne warunki środowiska, sport niepełnosprawnych, psychologia sportu, pod red. K. S. Klukowskiego, Warszawa 2010, s.185-199; Bezpieczeństwo testów diagnostycznych, [w:] Diagnostyka funkcjonalna w fizjoterapii pod red. A. Ronikiera, Warszawa 2012, s.163-165; Badanie i ocena funkcjonalna układu krążenia, [w:] Rehabilitacja medyczna T.1 pod red. A. Kwolka, Wrocław 2012, s.243-250; Badanie i ocena funkcjonalna układu oddechowego, [w:] Ibidem, s.251-255; Charakterystyka wysiłków fizycznych w rehabilitacji, [w:] Ibidem, s.227-235; Turystyka i aktywność ruchowa na obszarach górskich w leczeniu uzdrowiskowym, [w:] Aktywność ruchowa na obszarach górskich Polski i świata pod red. P. Zarzyckiego, J. Grobelnego, Studia i Monografie nr 118, AWF Wrocław 2013, s.242-243 (K. Celuch); Rola turystyki i rekreacji w profilaktyce zdrowia (uwarunkowania etyczne i społeczne), [w:] Sport, turystyka, rekreacja jako czynniki rozwoju kulturowego pod red. M. Mileckiej, Lublin 2015, s.77-85; Rola kultury fizycznej w profilaktyce zdrowia, [w:] Przyroda w turystyce, krajobrazie i w sztuce, pod red. M. Mileckiej, Lublin 2016, s.21-33. Autor i współautor kilku pozycji zwartych m.in. pt. Fizjologia wysiłku w sporcie, w fizjoterapii i rekreacji, wyd. 2 zm., poszerz., Warszawa 2008; Diagnostyka funkcjonalna człowieka: przewodnik do ćwiczeń z fizjoterapii, Olsztyn 2010 (A. Oponowicz, R. Koczkodan); Testy diagnostyczne w fizjoterapii, Olsztyn 2017 (A. Oponowicz, R. Koczkodan).

Przez lata aktywnie działał na rzecz rozwoju sportu i rehabilitacji. W 1998 r. opracował raport dla Komitetu Nauk o Kulturze Fizycznej i Rehabilitacji PAN pt. „Korektywa, kompensacja i rehabilitacja ruchowa ludzi specjalnej troski”, w którym przedstawiono stan organizacyjny, dydaktyczny i naukowy polskiej rehabilitacji i dziedzin z nią związanych takich jak korektywa czy kompensacja czynnościowa. W 1997 r. przyczynił się do powstania czasopisma naukowo-metodycznego „Postępy Rehabilitacji”, dotyczącego rehabilitacji i dziedzin z nią związanych, będącego organem Polskiego Towarzystwa Rehabilitacji. Promotor kilku przewodów doktorskich, wielu prac licencjackich i magisterskich.

Członek wielu towarzystw naukowych, m.in. Komitetu Rehabilitacji Kultury Fizycznej i Integracji Społecznej PAN, Polskiego Towarzystwa Naukowego Kultury Fizycznej, Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego, Towarzystwa Naukowego Warszawskiego – Wydział V Nauk Medycznych. Ekspert Państwowej Komisji Akredytacyjnej Ministerstwa Edukacji i Sportu, od 2002 r. ekspert Ministerstwa Zdrowia do spraw programów i planów nauczania na kierunkach fizjoterapii. Członek honorowy Polskiego Towarzystwa Rehabilitacji. Niezwykle zasłużony dla rozwoju sportu akademickiego i olimpijskiego – m.in. od 1999 r. członek Prezydium Polskiego Komitetu Olimpijskiego z ramienia AZS, w 2001 r. objął funkcję wiceprezesa ds. współpracy międzynarodowej. Wiceprezes Polskiego Związku Koszykówki. W latach 1987-1990 wiceprezes ds. sportu, a od 1991 r. prezes Zarządu Głównego Akademickiego Związku Sportowy przez cztery kadencje do 1999 r. W 2020 r. otrzymał tytuł członka Honorowego AZS. Od 1977 r. członek Komitetu Wykonawczego Międzynarodowej Federacji Sportu Akademickiego (FISU) jako audytor (1977-1983), członek Komisji Naukowej (1979-1983), członek Komitetu Wykonawczego (1987-1995). Członek Honorowy FISU. Członek Komitetu Wykonawczego Europejskiego Stowarzyszenia Pozarządowych Organizacji Sportowych (ENGSO), członek rady FIBA ds. koszykówki osób niepełnosprawnych.

W uznaniu zasług został odznaczony Krzyżem Kawalerskim oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2004), Złotym Gryfem AZS, Medalem Kalos Kagathos (2017) jako wyraz uznania dla osiągnięć nie tylko na arenie sportowej, ale także poza nią. Ponadto otrzymał m.in. Srebrną i Złotą Odznakę im. J. Kusocińskiego, Srebrną i Złotą Odznakę Zasłużonego Działacza Kultury Fizycznej, Srebrny i Złoty Krzyż Zasługi, Medal Komisji Edukacji Narodowej.

Człowiek o wielkim sercu i empatii, służący radą i wsparciem studentom, kolegom i wszystkim, którzy potrzebowali pomocy. Należy do panteonu polskiej nauki, sportu i rehabilitacji.

Sławomir Jandziś, Mariusz Migała

Opracowano na podstawie: Sylwetki zasłużonych fizjoterapeutów w województwie mazowieckim, [w:] Historia polskiej fizjoterapii pod red. S. Jandzisia, M. Kiljańskiego, M. Migały, Opole 2013, s.148; Aleksander Ronikier. Laureat medalu Kalos Kagathos 2017, „Absolwenci. Kwartalnik Stowarzyszenia Absolwentów AWF Warszawa” 2017, nr 4 (24), s.8; Artykuły w czasopismach i publikacjach naukowych.