O Sekcji

„By nie być na tym świecie zbytecznym, a to znaczy: trzeba na tym świecie coś robić, coś ponad siebie, większego od siebie, a przynajmniej innym do tego wszystkiemi siłami dopomóc. Bez tego życie nie ma żadnego, żadnego sensu” (Władysław Osmolski)
Logo sekcji historycznej ostat.wersja
Sekcja Historyczna Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii została powołana przez Zarząd Główny PTF w dniu 24 października 2013 r.

Członkami założycielami Sekcji byli:

  • dr Sławomir Jandziś,
  • dr Mariusz Migała,
  • dr Marek Kiljański,
  • dr Teresa Pop,
  • mgr Maria Suwalska,
  • mgr Beata Skolik,
  • mgr Remigiusz Niziankiewicz.

Sekcją kierują przewodniczący i wiceprzewodniczący. Aktualnie funkcję przewodniczącego pełni dr Sławomir Jandziś – adiunkt Kolegium Nauk Medycznych Uniwersytetu Rzeszowskiego. Wiceprzewodniczącym Sekcji jest dr hab. Mariusz Migała – profesor Katedry Fizjoterapii Wydziału Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii Politechniki Opolskiej.

Skąd pomysł powołania sekcji historycznej?

Inicjatywa powołania sekcji historycznej zrodziła się w 2011 r., podczas XV Jubileuszowego Międzynarodowego Kongresu Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii w Łodzi, w czasie sesji naukowej poświęconej historii rehabilitacji i fizjoterapii.

Spotkanie to stało się impulsem do nawiązania współpracy pomiędzy fizjoterapeutami interesującymi się historią rehabilitacji i fizjoterapii.

W kolejnych miesiącach pojawiła się idea zorganizowania spotkania naukowego z okazji 60-lecia fizjoterapii w Polsce w 2013 r. w Poznaniu.

Dotychczasowa działalność członków sekcji historycznej

Potwierdzeniem aktywności sekcji są prowadzone badania przez jej członków. Ich efekty zostały zaprezentowane już w 2009 r. w publikacji pod redakcją Jerzego E. Kiwerskiego, Andrzeja Kwolka, Zbigniewa Śliwińskiego i Marka Woźniewskiego pt. Rehabilitacja Polska 1945-2009 (Wrocław 2009).

W 2013 r. wydana została praca pod redakcją Sławomira Jandzisia, Marka Kiljańskiego i Mariusza Migały, przy współpracy Jana Szczegielniaka i Zbigniewa Śliwińskiego pt. Historia polskiej fizjoterapii (Opole 2013). Publikacja stanowiła efekt kilkuletnich badań naukowych. Jest próbą podsumowania i pierwszej tak pełnej oceny dotychczasowych dokonań oraz aktualnego stanu fizjoterapii w Polsce. Do pracy nad nią udało nam się zachęcić kilku kolegów, a także autorytety ze środowiska polskiej fizjoterapii. Koordynując i czuwając nad realizacją tego pomysłu, zdobyliśmy doświadczenie pracy w zespole, a wspólne zaangażowanie, pozwoliło przygotować monografię, w której zaprezentowany został m.in. wspomniany okres pionierski (od zakończenia wojny do 1962 r.), okres działalności fizjoterapeutów w ramach Polskiego Towarzystwa Walki z Kalectwem, w ramach Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii. Opracowany został rys historyczny fizjoterapii w świecie oraz w Polsce, polskich tradycji fizjoterapii na tle rozwoju terapii balneoklimatycznej oraz działalności na arenie międzynarodowej. Zostały przedstawione także sylwetki zasłużonych polskich fizjoterapeutów oraz współczesne problemy fizjoterapii, w tym zagadnienia dotyczące etycznego podejścia do pacjentów w zawodzie fizjoterapeuty.

W 2014 r. członkowie sekcji historycznej opracowali rozdział pt. Rys historyczny fizjoterapii w monografii pod redakcją Zbigniewa Śliwińskiego i Aleksandra Sieronia, pt. Wielka fizjoterapia, Wrocław 2014. W tym samym roku przygotowane zostały rozdziały w monografii pod red. naukową Sławomira Jandzisia i Andrzeja Kwolka pt. Rozwój rehabilitacji w wybranych specjalnościach medycznych w Polsce, Rzeszów 2014.

Kolejnym zrealizowanym projektem przez członków Sekcji Historycznej jest publikacja Sławomira Jandzisia i Mariusza Migały pt. Rys historyczny rozwoju rehabilitacji w Polsce i na świecie, Opole 2015, rekomendowana przez Komitet Rehabilitacji, Kultury Fizycznej i Integracji Społecznej PAN. Monografia skierowana jest do fizjoterapeutów, lekarzy i innych osób chcących pogłębić swoją wiedzę z zakresu rozwoju rehabilitacji. Może służyć również jako podręcznik do nauki historii rehabilitacji dla studentów kierunku fizjoterapia oraz osób realizujących specjalizację z zakresu fizjoterapii i rehabilitacji medycznej. Publikacja, ma charakter interdyscyplinarny. Uwzględnia problematykę z zakresu historii medycyny, historii gimnastyki leczniczej, historii kultury fizycznej, socjologii medycyny oraz polityki społecznej. Zamierzeniem było przybliżenie rodowodu historycznego rehabilitacji i fizjoterapii z jej elementami składowymi: gimnastyką leczniczą, masażem, hydroterapią, klimatoterapią, helioterapią i innymi rodzajami terapii, od starożytności do czasów współczesnych, z uwzględnieniem poglądów lekarzy różnych epok na te zagadnienia.  Starano się również ukazać koncepcję kultury fizycznej ujmującą aktywność ruchową człowieka w wymiarze funkcji zdrowotnej, przez co podkreślone zostały związki gimnastyki leczniczej z medycyną i kulturą fizyczną. W rozdziale 1 przedstawiono rozwój kinezyterapii, fizykoterapii i masażu, chronologicznie od starożytności do czasów współczesnych. W rozdziale 2 scharakteryzowano rozwój leczenia uzdrowiskowego oraz wodolecznictwa. W rozdziale 3 zaprezentowano rozwój sportu osób niepełnosprawnych. Cennym uzupełnieniem jest zamieszczony w aneksie słownik biograficzny ponad 100 znanych polskich lekarzy i fizjoterapeutów pracujących w rehabilitacji, którzy w istotny sposób przyczynili się do rozwoju tej dziedziny medycznej w Polsce.

Od 2013 r. członkowie sekcji zaangażowani są w organizację Opolskiego Festiwalu Fizjoterapii (OFF) w Opolu, przygotowując m.in. tekst laudacji na cześć laureata i zdobywcy tytułu Gwiazda Fizjoterapii, wręczanego podczas Festiwalu. Dotychczas tytuł ten otrzymali: prof. dr hab. Marek Woźniewski (2013), prof. dr hab. Tadeusz Skolimowski (2014), mgr Maria Suwalska (2015), dr Maria Jaruga i dr Maciej Jaruga (2016), dr hab. prof. nadzw. Marek Pieniążek (2017), prof. dr hab. Zbigniew Śliwiński (2018), prof. dr. hab. Eugeniusz Bolach (2019).

W 2015 r. członkowie sekcji nawiązali współpracę z prof. Bożeną Płonką-Syroką, kierownikiem Zakładu Humanistycznych Nauk Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Współpraca zaowocowała współorganizacją cyklu konferencji naukowych pn. Kultura uzdrowiskowa w Europie, m.in. w Głuchołazach/Podlesiu (2016), Iwoniczu-Zdroju (2017), a także czynnym uczestnictwem członków sekcji w konferencji w Busku-Zdroju (2015), Krynicy-Zdroju (2018), Muszynie (2019). Efektem tej współpracy są też wspólne publikacje zwarte, m.in. pt. Elitarny model europejskiego uzdrowiska – ewolucja koncepcji i jej funkcjonowanie w praktyce pod red. B. Płonki-Syroki, M. Migały, M. Dąsala i A. Syroki. Kultura uzdrowiskowa w Europie, t. 8, Wrocław 2017; Tradycje i perspektywy rozwoju kultury uzdrowiskowej w Iwoniczu Zdroju w kontekście europejskim pod red. B. Płonki-Syroki, A. Kaźmierczak, S. Jandzisia i A. Syroki. Kultura uzdrowiskowa w Europie, t. 10, Wrocław 2018.

Z inicjatywy członków sekcji, z okazji 100-lecia odzyskania Niepodległości Polski, zorganizowano Ogólnopolską Konferencję Naukową pn. Polska medycyna i rehabilitacja w latach 1918-2018 (Opole 08-09.06.2018), nad którą patronat naukowy objął Komitet Rehabilitacji, Kultury Fizycznej i Integracji Społecznej PAN. Wzięło w niej udział kilkudziesięciu prelegentów z całej Polski, w kilku sesjach tematycznych, którzy reprezentowali szerokie środowisko, od humanistów – historyków medycyny, przez lekarzy różnych specjalności, fizjoterapeutów, farmaceutów i innych. Łącznie zgłoszono 63 referaty, w tym 18 podczas sesji studenckiej, co nas dodatkowo cieszy. Poziom konferencji był bardzo wysoki, przedstawiono wiele ciekawych tematów, które wzbogaciły nasz dorobek naukowy i dziedzictwo narodowe. W trakcie konferencji odbyło się pięć sesji, w tym dwie historyczne, pt. Znaczenie niepodległości dla rozwoju polskiej medycyny oraz Polska medycyna i rehabilitacja po 1918 r., w trakcie których wygłoszono 27 referatów. Trzy pozostałe sesje to: Współczesne kierunki rozwoju medycyny i rehabilitacji/ fizjoterapii; Problemy współczesnej fizjoterapii; Dla młodych naukowców i studentów. W 2019 r. ukazała się publikacja pt. Medycyna i rehabilitacja w Polsce w latach 1918-2018. cz. I Medycyna i rehabilitacja po odzyskaniu niepodległości pod red. M. Migały, B. Płonki-Syroki, S. Jandzisia, „SiM” z.511, Opole 2019, zawierająca większość wygłoszonych prac podczas wspomnianej konferencji. Zob. http://sekcjahistoryczna.fizjoterapia.org.pl/uncategorized/nowa-publikacja-o-historii-rehabilitacji-i-fizjoterapii/

W ramach prac badawczych została przygotowana przez członka Sekcji rozprawa doktorska pt. Rehabilitacja w Polsce w latach 1918-1939. Promotorem pracy obronionej wiosną 2021 r. w Kolegium Nauk Medycznych Uniwersytetu Rzeszowskiego był dr hab. Mariusz Migała prof. Politechniki Op., a promotorem pomocniczym dr Sławomir Jandziś adiunkt KNM URz.

Pod koniec 2021 r. ukazała się monografia zatytułowana Rehabilitacja w Polsce w latach 1918-1939. Cz.1. Kształtowanie się standardu polskiej rehabilitacji w aspekcie wychowania fizycznego i kultury fizycznej (Opole 2021). Autorami są członkowie sekcji: dr Beata Skolik, prof. Mariusz Migała oraz dr Sławomir Jandziś. Publikacja stanowi próbę przybliżenia rodowodu polskiej rehabilitacji z okresu międzywojennego. Przybliżono współczesny rodowód rehabilitacji w skali światowej, głównie w oparciu o wiodące w tym rozwoju kraje tj. Szwecję, Niemcy, USA i inne. Scharakteryzowano działalność zakładów gimnastycznych funkcjonujących na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX w. Ich szeroka działalność miała duży wpływ na rozwój rehabilitacji w trzeciej dekadzie XX w. . Opisano pracę pierwszych ośrodków naukowych promujących leczenie ruchem, które rozwijały się w oparciu o wydziały medyczne uniwersytetu w Poznaniu, Warszawie, Krakowie i Lwowie. Ujęto również rozwój rehabilitacji poza ośrodkami naukowymi. Uwzględniono pracę lekarzy oraz przedstawicieli środowiska związanego z upowszechnianiem higieny, ruchu i aktywności fizycznej w polskiej szkole oraz życiu młodego człowieka. Uznano, że rozwój rehabilitacji nie byłby możliwy, gdyby wcześniej nie stworzono podstaw do rozwoju higieny szkolnej, wychowania fizycznego, sportu i szeroko rozumianej kultury fizycznej. Celem badań było wypełnienie luki w historiografii kultury fizycznej, rehabilitacji i fizjoterapii w Polsce w latach 1918–1939 oraz stworzenie pierwszego kompleksowego opracowania uwzględniającego wszystkie elementy składowe rehabilitacji leczniczej. Zob. http://sekcjahistoryczna.fizjoterapia.org.pl/rehabilitacja-w-polsce-1918-1939-streszczenie/

http://sekcjahistoryczna.fizjoterapia.org.pl/streszczenie-drugiej-czesci-monografii-pt-rehabilitacja-w-polsce-w-latach-1918-1939/

W 2022 r. podczas II Krajowego Zjazdu Fizjoterapeutów, przewodniczący i wiceprzewodniczący Sekcji Historycznej zostali wybrani do organów samorządu zawodowego fizjoterapeutów. Doktor Sławomir Jandziś został sekretarzem Krajowej Komisji Rewizyjnej, a prof. Mariusz Migała członkiem Krajowej Rady Fizjoterapeutów. Obaj, obok prac ustawowych, podjęli działania służące reaktywowanie przy KRF Zespołu tematycznego ds. historii fizjoterapii (został powołany w poprzedniej kadencji, ale nie funkcjonował), zajmujący się odtwarzaniem i kultywowaniem dziedzictwa zawodu fizjoterapeuty w Polsce. W listopadzie 2022 r. utworzono Zespół Tematyczny ds. historii fizjoterapii, nagród i odznaczeń, którego przewodniczącym został prof. Mariusz Migała, a sekretarzem dr Beata Skolik.

Proponowane działy redakcyjne Sekcji

Od 2016 r. członkowie sekcji redagują online Słownik Biograficzny Fizjoterapeutów Polskich, który obecnie przygotowywany jest do wydania w wersji drukowanej. Zob. http://sekcjahistoryczna.fizjoterapia.org.pl/e-slownik/

Od 2020 r. członkowie sekcji redagują online Szkice Historyczne PTF, w których co miesiąc zamieszczane są teksty w formie ciekawostek historycznych z zakresu rozwoju rehabilitacji i fizjoterapii w Polsce i na świecie. Zob. http://sekcjahistoryczna.fizjoterapia.org.pl/szkice-historyczne/

W 2021 r. zrodził się pomysł utworzenia internetowego kącika historycznego pt. Czy wiesz, że…, czyli historia rehabilitacji i fizjoterapii w pigułce. Można tam znaleźć interesujące informacje w pigułce na temat tego co działo się zanim rozwinęła się współczesna fizjoterapia i ugruntował na dobre zawód fizjoterapeuty. Dział ten skierowany jest do wszystkich zainteresowanych historią rehabilitacji i fizjoterapii, a także do studentów jako przyjemna forma przygotowania się do zaliczenia przedmiotu Historia fizjoterapii. Zob. http://sekcjahistoryczna.fizjoterapia.org.pl/czy-wiesz-ze/

W 2021 r. stworzyliśmy dział pn. Historyczne kalendarium wydarzeń, w którym informujemy o wydarzeniach dziejących się na naszych oczach, ale także przypominamy o tym co miało miejsce przed laty, rocznicach, „okrągłych datach” i jubileuszach przedstawicieli świata medycznego, rehabilitacji i fizjoterapii, sportu i kultury fizycznej. Zob. http://sekcjahistoryczna.fizjoterapia.org.pl/kalendarium/

Organizacja sesji historycznych przez członków Sekcji

Dotychczas członkowie Sekcji organizowali sesje naukowe w trakcie obrad:

  • Międzynarodowego Kongresu Rehabilitacji Polskiej (Warszawa 2009);
  • XV Kongresu Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii, sesja pt. Historia fizjoterapii (Łódź 2011);
  • Międzynarodowego Kongresu 100-lecia Ortopedii i 60-lecia Fizjoterapii w Polsce, sesja pt. Etyka fizjoterapeuty i historia fizjoterapii (Poznań 2013);
  • Konferencji naukowej pn. Międzynarodowy Dzień Inwalidy (Zgorzelec 2014);
  • XVI Kongresu Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii (Pabianice 2015);
  • II Kongresu Naukowego Rehabilitacji Polskiej, sesja pt. Historia fizjoterapii i rehabilitacji (Warszawa 2016);
  • XII Konferencji Naukowej PTF pn. Perspektywy rozwoju fizjoterapii, sesja pt. Fizjoterapia wczoraj i jutro (Pabianice 2016);
  • XIII Konferencji Naukowej PTF pn. Perspektywy rozwoju fizjoterapii, sesja pt. Samodzielny zawód medyczny/sesja historyczna (Pabianice 2017);
  • XIV Konferencji Naukowej PTF pn. Perspektywy rozwoju fizjoterapii, sesja historyczna (Pabianice 2018);
  • XXV Zjazdu Polskiego Towarzystwa Historii Nauk Medycznych, sesja pt. Lekarskie teorie i praktyka (Poznań 2019);
  • XVII Kongresu Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii, sesja pt. Fizjoterapia w wieku senioralnym/sesja historyczna (Pabianice 2019);
  • XIII Międzynarodowych Dni Rehabilitacji, pn. Potrzeby i standardy współczesnej rehabilitacji, sesja VI historyczna (Rzeszów 2021);
  • XIV Międzynarodowych Dni Rehabilitacji, pn. Potrzeby i standardy współczesnej rehabilitacji, sesja historyczna (Rzeszów 2022).
  • XV Jubileuszowych Międzynarodowych Dni Rehabilitacji, pn. Potrzeby i standardy współczesnej rehabilitacji, sesja historyczna (Rzeszów 2023).