O Sekcji
Sekcja Historyczna Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii została powołana przez Zarząd Główny PTF w dniu 24 października 2013 r.
Członkami założycielami Sekcji byli:
- dr Sławomir Jandziś,
- dr Mariusz Migała,
- dr Marek Kiljański,
- dr Teresa Pop,
- mgr Maria Suwalska,
- mgr Beata Skolik,
- mgr Remigiusz Niziankiewicz.
Sekcją kierują przewodniczący i wiceprzewodniczący. Aktualnie funkcję przewodniczącego pełni dr Sławomir Jandziś – adiunkt Kolegium Nauk Medycznych Uniwersytetu Rzeszowskiego. Wiceprzewodniczącym Sekcji jest dr hab. Mariusz Migała – profesor Katedry Fizjoterapii Wydziału Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii Politechniki Opolskiej.
Skąd pomysł powołania sekcji historycznej?
Inicjatywa powołania sekcji historycznej zrodziła się w 2011 r., podczas XV Jubileuszowego Międzynarodowego Kongresu Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii w Łodzi, w czasie sesji naukowej poświęconej historii rehabilitacji i fizjoterapii.
Spotkanie to stało się impulsem do nawiązania współpracy pomiędzy fizjoterapeutami interesującymi się historią rehabilitacji i fizjoterapii.
W kolejnych miesiącach pojawiła się idea zorganizowania spotkania naukowego z okazji 60-lecia fizjoterapii w Polsce w 2013 r. w Poznaniu.
Dotychczasowa działalność członków sekcji historycznej
Potwierdzeniem aktywności sekcji są prowadzone badania przez jej członków. Ich efekty zostały zaprezentowane już w 2009 r. w publikacji pod redakcją Jerzego E. Kiwerskiego, Andrzeja Kwolka, Zbigniewa Śliwińskiego i Marka Woźniewskiego pt. Rehabilitacja Polska 1945-2009 (Wrocław 2009).
W 2013 r. wydana została praca pod redakcją Sławomira Jandzisia, Marka Kiljańskiego i Mariusza Migały, przy współpracy Jana Szczegielniaka i Zbigniewa Śliwińskiego pt. Historia polskiej fizjoterapii (Opole 2013). Publikacja stanowiła efekt kilkuletnich badań naukowych. Jest próbą podsumowania i pierwszej tak pełnej oceny dotychczasowych dokonań oraz aktualnego stanu fizjoterapii w Polsce. Do pracy nad nią udało nam się zachęcić kilku kolegów, a także autorytety ze środowiska polskiej fizjoterapii. Koordynując i czuwając nad realizacją tego pomysłu, zdobyliśmy doświadczenie pracy w zespole, a wspólne zaangażowanie, pozwoliło przygotować monografię, w której zaprezentowany został m.in. wspomniany okres pionierski (od zakończenia wojny do 1962 r.), okres działalności fizjoterapeutów w ramach Polskiego Towarzystwa Walki z Kalectwem, w ramach Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii. Opracowany został rys historyczny fizjoterapii w świecie oraz w Polsce, polskich tradycji fizjoterapii na tle rozwoju terapii balneoklimatycznej oraz działalności na arenie międzynarodowej. Zostały przedstawione także sylwetki zasłużonych polskich fizjoterapeutów oraz współczesne problemy fizjoterapii, w tym zagadnienia dotyczące etycznego podejścia do pacjentów w zawodzie fizjoterapeuty.
W 2014 r. członkowie sekcji historycznej opracowali rozdział pt. Rys historyczny fizjoterapii w monografii pod redakcją Zbigniewa Śliwińskiego i Aleksandra Sieronia, pt. Wielka fizjoterapia, Wrocław 2014. W tym samym roku przygotowane zostały rozdziały w monografii pod red. naukową Sławomira Jandzisia i Andrzeja Kwolka pt. Rozwój rehabilitacji w wybranych specjalnościach medycznych w Polsce, Rzeszów 2014.
Kolejnym zrealizowanym projektem przez członków Sekcji Historycznej jest publikacja Sławomira Jandzisia i Mariusza Migały pt. Rys historyczny rozwoju rehabilitacji w Polsce i na świecie, Opole 2015, rekomendowana przez Komitet Rehabilitacji, Kultury Fizycznej i Integracji Społecznej PAN. Monografia skierowana jest do fizjoterapeutów, lekarzy i innych osób chcących pogłębić swoją wiedzę z zakresu rozwoju rehabilitacji. Może służyć również jako podręcznik do nauki historii rehabilitacji dla studentów kierunku fizjoterapia oraz osób realizujących specjalizację z zakresu fizjoterapii i rehabilitacji medycznej. Publikacja, ma charakter interdyscyplinarny. Uwzględnia problematykę z zakresu historii medycyny, historii gimnastyki leczniczej, historii kultury fizycznej, socjologii medycyny oraz polityki społecznej. Zamierzeniem było przybliżenie rodowodu historycznego rehabilitacji i fizjoterapii z jej elementami składowymi: gimnastyką leczniczą, masażem, hydroterapią, klimatoterapią, helioterapią i innymi rodzajami terapii, od starożytności do czasów współczesnych, z uwzględnieniem poglądów lekarzy różnych epok na te zagadnienia. Starano się również ukazać koncepcję kultury fizycznej ujmującą aktywność ruchową człowieka w wymiarze funkcji zdrowotnej, przez co podkreślone zostały związki gimnastyki leczniczej z medycyną i kulturą fizyczną. W rozdziale 1 przedstawiono rozwój kinezyterapii, fizykoterapii i masażu, chronologicznie od starożytności do czasów współczesnych. W rozdziale 2 scharakteryzowano rozwój leczenia uzdrowiskowego oraz wodolecznictwa. W rozdziale 3 zaprezentowano rozwój sportu osób niepełnosprawnych. Cennym uzupełnieniem jest zamieszczony w aneksie słownik biograficzny ponad 100 znanych polskich lekarzy i fizjoterapeutów pracujących w rehabilitacji, którzy w istotny sposób przyczynili się do rozwoju tej dziedziny medycznej w Polsce.
Od 2013 r. członkowie sekcji zaangażowani są w organizację Opolskiego Festiwalu Fizjoterapii (OFF) w Opolu, przygotowując m.in. tekst laudacji na cześć laureata i zdobywcy tytułu Gwiazda Fizjoterapii, wręczanego podczas Festiwalu. Dotychczas tytuł ten otrzymali: prof. dr hab. Marek Woźniewski (2013), prof. dr hab. Tadeusz Skolimowski (2014), mgr Maria Suwalska (2015), dr Maria Jaruga i dr Maciej Jaruga (2016), dr hab. prof. nadzw. Marek Pieniążek (2017), prof. dr hab. Zbigniew Śliwiński (2018), prof. dr. hab. Eugeniusz Bolach (2019).
W 2015 r. członkowie sekcji nawiązali współpracę z prof. Bożeną Płonką-Syroką, kierownikiem Zakładu Humanistycznych Nauk Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Współpraca zaowocowała współorganizacją cyklu konferencji naukowych pn. Kultura uzdrowiskowa w Europie, m.in. w Głuchołazach/Podlesiu (2016), Iwoniczu-Zdroju (2017), a także czynnym uczestnictwem członków sekcji w konferencji w Busku-Zdroju (2015), Krynicy-Zdroju (2018), Muszynie (2019). Efektem tej współpracy są też wspólne publikacje zwarte, m.in. pt. Elitarny model europejskiego uzdrowiska – ewolucja koncepcji i jej funkcjonowanie w praktyce pod red. B. Płonki-Syroki, M. Migały, M. Dąsala i A. Syroki. Kultura uzdrowiskowa w Europie, t. 8, Wrocław 2017; Tradycje i perspektywy rozwoju kultury uzdrowiskowej w Iwoniczu Zdroju w kontekście europejskim pod red. B. Płonki-Syroki, A. Kaźmierczak, S. Jandzisia i A. Syroki. Kultura uzdrowiskowa w Europie, t. 10, Wrocław 2018.
Z inicjatywy członków sekcji, z okazji 100-lecia odzyskania Niepodległości Polski, zorganizowano Ogólnopolską Konferencję Naukową pn. Polska medycyna i rehabilitacja w latach 1918-2018 (Opole 08-09.06.2018), nad którą patronat naukowy objął Komitet Rehabilitacji, Kultury Fizycznej i Integracji Społecznej PAN. Wzięło w niej udział kilkudziesięciu prelegentów z całej Polski, w kilku sesjach tematycznych, którzy reprezentowali szerokie środowisko, od humanistów – historyków medycyny, przez lekarzy różnych specjalności, fizjoterapeutów, farmaceutów i innych. Łącznie zgłoszono 63 referaty, w tym 18 podczas sesji studenckiej, co nas dodatkowo cieszy. Poziom konferencji był bardzo wysoki, przedstawiono wiele ciekawych tematów, które wzbogaciły nasz dorobek naukowy i dziedzictwo narodowe. W trakcie konferencji odbyło się pięć sesji, w tym dwie historyczne, pt. Znaczenie niepodległości dla rozwoju polskiej medycyny oraz Polska medycyna i rehabilitacja po 1918 r., w trakcie których wygłoszono 27 referatów. Trzy pozostałe sesje to: Współczesne kierunki rozwoju medycyny i rehabilitacji/ fizjoterapii; Problemy współczesnej fizjoterapii; Dla młodych naukowców i studentów. W 2019 r. ukazała się publikacja pt. Medycyna i rehabilitacja w Polsce w latach 1918-2018. cz. I Medycyna i rehabilitacja po odzyskaniu niepodległości pod red. M. Migały, B. Płonki-Syroki, S. Jandzisia, „SiM” z.511, Opole 2019, zawierająca większość wygłoszonych prac podczas wspomnianej konferencji. Zob. http://sekcjahistoryczna.fizjoterapia.org.pl/uncategorized/nowa-publikacja-o-historii-rehabilitacji-i-fizjoterapii/
W ramach prac badawczych została przygotowana przez członka Sekcji rozprawa doktorska pt. Rehabilitacja w Polsce w latach 1918-1939. Promotorem pracy obronionej wiosną 2021 r. w Kolegium Nauk Medycznych Uniwersytetu Rzeszowskiego był dr hab. Mariusz Migała prof. Politechniki Op., a promotorem pomocniczym dr Sławomir Jandziś adiunkt KNM URz.
Pod koniec 2021 r. ukazała się monografia zatytułowana Rehabilitacja w Polsce w latach 1918-1939. Cz.1. Kształtowanie się standardu polskiej rehabilitacji w aspekcie wychowania fizycznego i kultury fizycznej (Opole 2021). Autorami są członkowie sekcji: dr Beata Skolik, prof. Mariusz Migała oraz dr Sławomir Jandziś. Publikacja stanowi próbę przybliżenia rodowodu polskiej rehabilitacji z okresu międzywojennego. Przybliżono współczesny rodowód rehabilitacji w skali światowej, głównie w oparciu o wiodące w tym rozwoju kraje tj. Szwecję, Niemcy, USA i inne. Scharakteryzowano działalność zakładów gimnastycznych funkcjonujących na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX w. Ich szeroka działalność miała duży wpływ na rozwój rehabilitacji w trzeciej dekadzie XX w. . Opisano pracę pierwszych ośrodków naukowych promujących leczenie ruchem, które rozwijały się w oparciu o wydziały medyczne uniwersytetu w Poznaniu, Warszawie, Krakowie i Lwowie. Ujęto również rozwój rehabilitacji poza ośrodkami naukowymi. Uwzględniono pracę lekarzy oraz przedstawicieli środowiska związanego z upowszechnianiem higieny, ruchu i aktywności fizycznej w polskiej szkole oraz życiu młodego człowieka. Uznano, że rozwój rehabilitacji nie byłby możliwy, gdyby wcześniej nie stworzono podstaw do rozwoju higieny szkolnej, wychowania fizycznego, sportu i szeroko rozumianej kultury fizycznej. Celem badań było wypełnienie luki w historiografii kultury fizycznej, rehabilitacji i fizjoterapii w Polsce w latach 1918–1939 oraz stworzenie pierwszego kompleksowego opracowania uwzględniającego wszystkie elementy składowe rehabilitacji leczniczej. Zob. http://sekcjahistoryczna.fizjoterapia.org.pl/rehabilitacja-w-polsce-1918-1939-streszczenie/
W 2022 r. podczas II Krajowego Zjazdu Fizjoterapeutów, przewodniczący i wiceprzewodniczący Sekcji Historycznej zostali wybrani do organów samorządu zawodowego fizjoterapeutów. Doktor Sławomir Jandziś został sekretarzem Krajowej Komisji Rewizyjnej, a prof. Mariusz Migała członkiem Krajowej Rady Fizjoterapeutów. Obaj, obok prac ustawowych, podjęli działania służące reaktywowanie przy KRF Zespołu tematycznego ds. historii fizjoterapii (został powołany w poprzedniej kadencji, ale nie funkcjonował), zajmujący się odtwarzaniem i kultywowaniem dziedzictwa zawodu fizjoterapeuty w Polsce. W listopadzie 2022 r. utworzono Zespół Tematyczny ds. historii fizjoterapii, nagród i odznaczeń, którego przewodniczącym został prof. Mariusz Migała, a sekretarzem dr Beata Skolik.
Proponowane działy redakcyjne Sekcji
Od 2016 r. członkowie sekcji redagują online Słownik Biograficzny Fizjoterapeutów Polskich, który obecnie przygotowywany jest do wydania w wersji drukowanej. Zob. http://sekcjahistoryczna.fizjoterapia.org.pl/e-slownik/
Od 2020 r. członkowie sekcji redagują online Szkice Historyczne PTF, w których co miesiąc zamieszczane są teksty w formie ciekawostek historycznych z zakresu rozwoju rehabilitacji i fizjoterapii w Polsce i na świecie. Zob. http://sekcjahistoryczna.fizjoterapia.org.pl/szkice-historyczne/
W 2021 r. zrodził się pomysł utworzenia internetowego kącika historycznego pt. Czy wiesz, że…, czyli historia rehabilitacji i fizjoterapii w pigułce. Można tam znaleźć interesujące informacje w pigułce na temat tego co działo się zanim rozwinęła się współczesna fizjoterapia i ugruntował na dobre zawód fizjoterapeuty. Dział ten skierowany jest do wszystkich zainteresowanych historią rehabilitacji i fizjoterapii, a także do studentów jako przyjemna forma przygotowania się do zaliczenia przedmiotu Historia fizjoterapii. Zob. http://sekcjahistoryczna.fizjoterapia.org.pl/czy-wiesz-ze/
W 2021 r. stworzyliśmy dział pn. Historyczne kalendarium wydarzeń, w którym informujemy o wydarzeniach dziejących się na naszych oczach, ale także przypominamy o tym co miało miejsce przed laty, rocznicach, „okrągłych datach” i jubileuszach przedstawicieli świata medycznego, rehabilitacji i fizjoterapii, sportu i kultury fizycznej. Zob. http://sekcjahistoryczna.fizjoterapia.org.pl/kalendarium/
Organizacja sesji historycznych przez członków Sekcji
Dotychczas członkowie Sekcji organizowali sesje naukowe w trakcie obrad:
- Międzynarodowego Kongresu Rehabilitacji Polskiej (Warszawa 2009);
- XV Kongresu Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii, sesja pt. Historia fizjoterapii (Łódź 2011);
- Międzynarodowego Kongresu 100-lecia Ortopedii i 60-lecia Fizjoterapii w Polsce, sesja pt. Etyka fizjoterapeuty i historia fizjoterapii (Poznań 2013);
- Konferencji naukowej pn. Międzynarodowy Dzień Inwalidy (Zgorzelec 2014);
- XVI Kongresu Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii (Pabianice 2015);
- II Kongresu Naukowego Rehabilitacji Polskiej, sesja pt. Historia fizjoterapii i rehabilitacji (Warszawa 2016);
- XII Konferencji Naukowej PTF pn. Perspektywy rozwoju fizjoterapii, sesja pt. Fizjoterapia wczoraj i jutro (Pabianice 2016);
- XIII Konferencji Naukowej PTF pn. Perspektywy rozwoju fizjoterapii, sesja pt. Samodzielny zawód medyczny/sesja historyczna (Pabianice 2017);
- XIV Konferencji Naukowej PTF pn. Perspektywy rozwoju fizjoterapii, sesja historyczna (Pabianice 2018);
- XXV Zjazdu Polskiego Towarzystwa Historii Nauk Medycznych, sesja pt. Lekarskie teorie i praktyka (Poznań 2019);
- XVII Kongresu Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii, sesja pt. Fizjoterapia w wieku senioralnym/sesja historyczna (Pabianice 2019);
- XIII Międzynarodowych Dni Rehabilitacji, pn. Potrzeby i standardy współczesnej rehabilitacji, sesja VI historyczna (Rzeszów 2021);
- XIV Międzynarodowych Dni Rehabilitacji, pn. Potrzeby i standardy współczesnej rehabilitacji, sesja historyczna (Rzeszów 2022).
- XV Jubileuszowych Międzynarodowych Dni Rehabilitacji, pn. Potrzeby i standardy współczesnej rehabilitacji, sesja historyczna (Rzeszów 2023).
