Mayówna Jadwiga

Żyła w latach 1862-1943. Urodziła się 18 lutego 1862 r. Była absolwentką Wyższych Kursów dla Kobiet A. Baranieckiego (1891) oraz Seminarium Nauczycielskiego Żeńskiego w Krakowie (1894). W 1895 r. wyjechała do Szwecji na roczne studia z zakresu gimnastyki, by poznać dwa działy gimnastyki szwedzkiej: pedagogiczną i specjalną (leczniczą). Odbyła tam także kurs anatomii oraz gimnastyki ortopedycznej i masażu u prof. Widego, a także pracowała przez cztery miesiące jako jego asystentka. Była pierwszą osobą nie tylko z terenu Galicji, ale z całej Austrii, która osobiście poznała szwedzki systemem gimnastyki i zastosowała go w praktyce. W 1896 r. otworzyła własny Zakład Gimnastyki Leczniczej i Salonowej dla Dziewcząt i Kobiet w Krakowie, którego działalnością zainteresowało się Krakowskie Towarzystwo Lekarskie. Nowoczesna organizacja zakładu, oparta na najlepszych światowych wzorcach oraz staranne wykształcenie właścicielki sprawiło, że cieszył się on dużym powodzeniem krakowian i przetrwał do 1908 r. Zajmowała się również dydaktyką: w latach 1921-1924 była wykładowczynią metody gimnastyki na Rocznych Państwowych Kursach Wychowania Fizycznego, w latach 1927-1931 prowadziła wykłady w Studium WF UJ. Była prezesem Stowarzyszenia Nauczycielek w Krakowie, współorganizatorką żeńskich drużyn skautowych (1913), redaktorką „Skautki polskiej”. Od 1922 r. była zastępcą przewodniczącego Sekcji Wychowania Fizycznego i Higieny Szkolnej. Jednocześnie przewodniczyła podsekcji kobiecej, zajmującej się sprawami wychowania fizycznego dziewcząt. Sekcja ta była najprężniej działającą w okręgu krakowskim, a jej działalność miała charakter przede wszystkim naukowy. Podczas posiedzeń przedstawiano referaty i organizowano lekcje pokazowe. Wygłoszone referaty nieraz przyjmowane były jako memoriał i przesyłane do Ministerstwa WR i OP lub Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego. Sekcja troszczyła się także o podniesienie poziomu merytorycznej wiedzy nauczycieli, z których nie wszyscy posiadali wykształcenie uniwersyteckie. Nie zaniedbywano również spraw zawodowych, zabiegając o stworzenie dla wychowawców fizycznych warunków, które umożliwiłyby im skuteczną pracę. Największym osiągnięciem organizacyjnym członków Sekcji było wspieranie starań wielu środowisk w zakresie utworzenia Studium WF przy Wydziale Lekarskim UJ. W 1929 r. ukazało się przetłumaczone przez J. Mayównę dzieło E. Björksten pt. Kvinnogymnastik (Gimnastyki kobiet, cz. 1, Kraków1929, cz.2, Kraków 1934). Wydanie posiadało drobne usterki związane z dziwnie brzmiącymi nazwami technicznymi, które nie zawsze znajdowały swój odpowiednik w języku polskim. Niemniej pozycja została entuzjastycznie przyjęta przez środowisko instruktorskie i wszystkich, którym na sercu leżała tężyzna fizyczna kobiet w Polsce. Zmarła 20 czerwca 1943 r. w Krakowie.

Mariusz Migała, Sławomir Jandziś

Opracowano na podstawie:

„Głos Narodu” 1896, nr 249, s.4; Jandziś S.: Rys historyczny fizjoterapii w Polsce, [w:] Jandziś S., Kiljański M., Migała M. (red.): Historia fizjoterapii polskiej, Opole 2013, s.26; Björksten E.: Gimnastyka kobiet, tłum. J. Mayówna, cz. 1, Kraków1929, cz.2, Kraków 1934; Sprawozdanie z działalności Prezydjum Okręgowych Sekcyj Wychowania Fizycznego i Higjeny Szkolnej T.N.S.W. w Krakowie za r. 1929/1930, „Wychowanie Fizyczne” 1930, R.XI, z.4, s.165-166; Sekcja wychowania fizycznego krakowskiego Koła T.N.S.W., „Wychowanie Fizyczne” 1923, R. IV, z.9-12, s.161-165; Staroń R.: Sekcja Wychowania Fizycznego i Higieny Szkolnej Koła Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych w Krakowie wobec problemów wychowania fizycznego i sportu w miejscowych szkołach średnich w latach 1921–1938, [w:] Szymański L., Schwarzer Z. (red.): Z najnowszej historii kultury fizycznej w Polsce, Wrocław 1996, s.131-132.