Marzec historycznie

*** MARZEC ***

1 marca 1929 r. w Warszawie zmarł dr Władysław Jarecki (ur. 1876 r.), lekarz-społecznik, neurolog, w latach 1918-1929 dyrektor Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie, który przyczynił się do odbudowy tej placówki i jej rozwoju. Był absolwentem Wydziału Lekarskiego UJ w Krakowie (1907). W tym samym roku pracował w uzdrowisku w Kosowie, jak pełnomocnik dr. Tarnawskiego. W 1908 r. nostryfikował swój dyplom w Dorpacie. W latach 1909-1912 specjalizował się w neurologii w szpitalu św. Ducha w Warszawie. W 1914 r. został powołany do wojska rosyjskiego – służył na Kaukazie jako lekarz naczelny wojskowego szpitala psychiatrycznego w Tyflisie. W tym czasie pełnił funkcję przewodniczącego Komitetu Wykonawczego Polskich Organizacji Wojskowych i Polskiej Rady Okręgowej na Kaukazie. W czerwcu 1918 r. powrócił do kraju i w dniu 1 września objął stanowisko dyrektora Instytutu Głuchych i Ociemniałych w Warszawie (zał. w 1817 r.), którym kierował do śmierci. Był cenionym neurologiem, specjalistą od zaburzeń mowy. W pracy zawodowej i społecznej poświęcał dużo czasu i energii poprawie sytuacji osób głuchoniemych i ociemniałych. Jako lekarz i społecznik przewodniczył stowarzyszeniu głuchoniemych i ociemniałych, służył idei i wykładał o „zboczeniach mowy” będąc w Polsce „jedynym poważnym specjalistą w przedmiocie zaburzeń mowy”. Był także sekretarzem Warszawskiego Towarzystwa Neurologicznego, kuratorem w Towarzystwie Głuchoniemych, prezesem Towarzystwa Ociemniałych, członkiem Zarządu Towarzystwa „Latarnia”, zjednoczenia pracowników niewidomych, przewodniczącym koła szkolnego przy Instytucie Głuchoniemych i Ociemniałych. Członkiem Zarządu Głównego i Wydziału Wykonawczego Związku Lekarzy Polskich, członkiem Rady i Zarządu Izby Lekarskiej Warszawsko-Białostockiej, członkiem Komitetu Redakcyjnego „Nowin Społeczno-Lekarskich”, wydawcą (od 1923 r.) czasopisma „Neurologia Polska”.

1 marca 1930 r. zarządzeniem Ministerstwa Spraw Wojskowych i Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego przyjęto statut CIWF w Warszawie. W programie studiów dla instruktorów wychowania fizycznego znalazły się również tematy związane z gimnastyką leczniczą i masażem. Obok zajęć praktycznych, program nauczania w dwuletnim studium obejmował m.in. anatomię człowieka z mechaniką ruchów, antropologię, biologię, biometrię, fizjologię, fizykę i chemię, organizację wychowania fizycznego, gimnastykę leczniczą, masaż, higienę osobniczą i społeczna, higienę szkolną, higienę ćw. Cielesnych i inne. Dzięki temu oprócz kształcenia instruktorów i kierowników wychowania fizycznego w szkołach, wojsku, instytucjach społecznych, samorządowych i państwowych, doskonalenia metodyki i dydaktyki, prowadzenia studiów badawczych, rozpoczęto kształcenie w szczególnych gałęziach wychowania fizycznego, jak szermierka i gimnastyka lecznicza. Kursy lecznicze w CIWF zaczęto organizować od 1932 r. W programie na rok 1929/1930 znalazł się jedynie dwuletni kurs dla kobiet i mężczyzn, roczny kurs oficerski oraz kurs szermierki.

3 marca 1909 r. w Paryżu zmarł Johann Mezger (ur. 1838 r.), holenderski lekarz, fizjoterapeuta, masażysta pochodzenia niemieckiego, uważany za twórcę masażu naukowego. Jako pierwszy zwrócił uwagę lekarzy na skuteczność tego rodzaju terapii. W latach 1856-1858 studiował gimnastykę w Gymnastics Institute na Westermarkt w Amsterdamie, gdzie współpracował z lekarzem ortopedą dr Justusem L. Dusseau (1824-1887), który stosował gimnastykę jako fizjoterapeutyczne leczenie deformacji kręgosłupa i klatki piersiowej. Dzięki temu już jako student dużo czasu poświęcał masażowi i gimnastyce leczniczej. Po zdaniu egzaminu na nauczyciela wychowania fizycznego (1859), w następnym roku zrezygnował z pracy nauczyciela i rozpoczął naukę na chirurga w Szkole Klinicznej, a następnie studiował medycynę na Uniwersytecie w Leiden. W 1868 r. uzyskał tam tytuł doktora medycyny na podstawie rozprawy doktorskiej pt. Leczenie skręceń stawów przy pomocy masażu (Die Behandeling von Distorsio pedis mit Fricties). W tym samym roku rozprawa ukazała się drukiem pod takim samym tytułem. Autor przedstawił w niej fizjologiczne podstawy masażu leczniczego oraz opisał techniki, m.in. pocieranie, silne tarcie, gniecenie, klepanie i ruchy bierne. W 1870 r. założył Klinikę w Hotelu Amstel w Amsterdamie, w której przyjmował pacjentów z rodzin królewskich i bogatych z całej Europy. W Klinice prowadził również szkolenia z masażu dla lekarzy i fizjoterapeutów z całej Europy. Przyjeżdżali do niego lekarze szwedzcy, niemieccy, francuscy, rosyjscy, a także polscy.

4 marca 1953 r. dr Janina Tomaszewska, lekarz i fizjoterapeuta Kliniki Ortopedycznej w Poznaniu, na podstawie decyzji Ministra Zdrowia została uznana za specjalistę drugiego stopnia w zakresie rehabilitacji. Była to pierwsza polska fizjoterapeuta, która została specjalistą rehabilitacji.

4 marca 1954 r. amerykańscy lekarze chirurdzy Joseph Murray (1919-2012) i John Merrill (1917-1984) dokonali w Bostonie pierwszego udanego przeszczepu nerki pomiędzy braćmi bliźniakami. Szefem multidyscyplinarnego zespołu był J. Merrill, w latach 1950-1984 wykładowca (od 1970 r. profesor) Harvard Medical School. Za swoje dokonania uznawany jest za „ojca nefrologii”. Z kolei J. Murray w 1990 r. otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny za prace w dziedzinie transplantologii.

4 marca 1965 r. weszło  w życie Rozporządzenie Departamentu Wychowania Fizycznego GKKFiT nr WF/459/65, na mocy którego magister wychowania fizycznego, po ukończeniu trzymiesięcznego kursu dla instruktorów gimnastyki leczniczej z zakresu rehabilitacji, stawał się fizjoterapeutą. Kurs ten był równorzędny z ukończeniem specjalizacji w zakresie rehabilitacji leczniczej w toku normalnych wyższych studiów wychowania fizycznego.

7 marca 1914 r. w Warszawie zmarł Henryk F. Dobrzycki (ur. 1841 r.), pseudonim „Henryk Leszczyc”, lekarz, filantrop, muzykolog i kompozytor, pionier lecznictwa klimatycznego i sanatoryjnego w Polsce. W 1879 r. dzięki jego wysiłkowi powstała w Mieni pod Warszawą pierwsza lecznica dla najbiedniejszego proletariatu stolicy. Sanatorium posiadało 30 łóżek, czynne sezonowo od lipca do października w latach 1879–1882, gdyż wraz z przeniesieniem jego założyciela do uzdrowiska Sławuta na Wileńszczyźnie działalność zakładu została zakończona. H. Dobrzycki był zwolennikiem klimatyczno-sanatoryjnego sposobu leczenia gruźlicy, autorem 125 prac naukowych i popularyzatorskich, w których zwracał uwagę na  leczenie i profilaktykę gruźlicy. Był także zaangażowanym społecznikiem. Zainicjował m.in. tworzenie statystyk wypadków przy pracy z udziałem maszyn rolniczych, zaprojektował wzorcowy dom wiejski, który umożliwiałby przestrzeganie elementarnych zasad higieny. Prowadził badania nad toksykologią oraz zagadnieniami z dziedziny ortopedii, opisał historię edukacji medycznej w Królestwie Polskim. Należał do inicjatorów i propagatorów w organizowaniu obozów letnich dla dzieci pochodzących z ubogich warstw mieszczaństwa.

7 marca 1924 r. mimo nieprzychylnego stanowiska Warszawy, Bolesław Miklaszewski z ramienia Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego podpisał rozporządzenie, które legalizowało i dawało autonomię Studium Wychowania Fizycznego na Wydziale Lekarskim UP. Stosowne rozporządzenie informowało, że jego absolwenci mogą otrzymywać tytuł zawodowy magistra wychowania fizycznego, podobnie jak studenci Uniwersytetu w Gandawie i Akademii Ćwiczeń Cielesnych w Berlinie.

7 marca 1929 r. prof. I. Wierzejewski przemawiając jako senator podczas pierwszej swej debaty budżetowej w Senacie RP wypowiedział znamienne słowa: „[…] ponieważ do opieki nad kalekami należy nie tylko wychowanie, nie tylko leczenie, lecz przede wszystkim zapobieganie powstawaniu kalectw, powinniśmy dbać o lepsze wykształcenie lekarzy, zwłaszcza studentów w ortopedji […]. Gdyby lekarze polscy mieli odpowiednie wykształcenie w ortopedji, nie płacilibyśmy tak ogromnych zapomóg dla inwalidów”. Profesor przekonywał parlamentarzystów, że kluczowym rozwiązaniem problemu kalectwa w Polsce będzie uchwalenie ustawy, która zobowiązywałaby instytucje państwowe do prowadzenia statystyki osób kalekich i regulowałaby obowiązki państwa wobec obywateli dotkniętych kalectwem.

8 marca 1858 r. odbyło się pierwsze zebranie Komisji Balneologicznej Krakowskiej w Oddziale Nauk Przyrodniczych i Ścisłych c. k. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego. Inicjatorem i założycielem Komisji był prof. Józef Dietl. Pierwszym przewodniczącym został prof. Fryderyk Skobel (1806-1876), doktor medycyny i chirurgii, w latach 1869-1870 rektor, a następnie (1870-1871) prorektor UJ, członek Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, natomiast sekretarzem dr Michał Zieleniewski. Działalność Komisji obejmowała wszystkie najważniejsze zagadnienia uzdrowiskowe. Podczas pierwszego posiedzenia opracowano kierunki działalności leczniczo-organizacyjnej, głównie na terenie Galicji, ale wytyczne te przekazywane były również do zdrojowisk znajdujących się na terenie zaboru pruskiego i rosyjskiego. Najważniejszym zadaniem było ratowanie przed upadkiem uzdrowisk rodzimych, znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej i finansowej. Komisja zajmowała się problemami naukowymi, technicznymi i ekonomicznymi. Rozpoczęto m.in. od wprowadzeniem obowiązku zatrudniania lekarzy we wszystkich uzdrowiskach. Zajęto się także analizą i usystematyzowaniem wód mineralnych, w tym określeniem ich składu chemicznego i sposobu oddziaływania na ustrój ludzki. Opracowano wskazania i przeciwwskazania dotyczące ich stosowania w leczeniu uzdrowiskowym oraz ustalono zalecenia, jakim powinna odpowiadać baza uzdrowiskowa. Dotyczyło to nie tylko zakładów przyrodoleczniczych, ale również hoteli przeznaczonych dla przyjeżdżających na kurację oraz parków i innych urządzeń związanych z lecznictwem uzdrowiskowym. Komisja zajmowała się też zagadnieniem komunikacji, tzn. stworzeniem dogodnych warunków podróży do uzdrowisk, położonych z reguły z dala od głównych szlaków komunikacyjnych. Rozpowszechnienie tych danych przyczyniło się do zahamowania wyjazdów kuracjuszy polskich do uzdrowisk zagranicznych.

8 marca 1924 r. zmarł Alfred M. Sokołowski (ur. 1849 r.) zasłużony lekarz internista i ftyzjatra, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Był jednym z pionierów nowoczesnego leczenia chorób układu oddechowego, organizatorem nowoczesnego sposobu leczenia sanatoryjnego. W 1908 r. założył Towarzystwo Przeciwgruźlicze. Przyczynił się do popularyzacji wiedzy o tej chorobie, organizował także akcje profilaktyczne. Autor wielu prac naukowych poświęconych ftyzjatrii, m.in. pierwszego w świecie kilkutomowego podręcznika pt. Nauka o suchotach płucnych (1906) tłumaczonego na kilka języków, w którym wyraził opinię, że skłonność do gruźlicy jest cechą dziedziczną. Gruźlicę uważał za chorobę całego ustroju, stąd zwracał uwagę światu lekarskiemu, że początkowe postacie gruźlicy płuc, przebiegając w sposób utajony, mogą przypominać objawy innych chorób. Jako jeden z pierwszych w Europie przedstawił projekt tworzenia dla przewlekle chorych na gruźlicę szałasowych osiedli leśnych, będących pod opieką lekarską, stąd przypadła mu także rola tworzenia medycyny społecznej w Polsce. Duży nacisk kładł na stosowanie kuracji sanatoryjnej, tlenoterapię, wdrażanie diety wysokotłuszczowej i wysokobiałkowej oraz krótkotrwałe zimne natryski. Dla upamiętnienia jego dokonań, przedwojenną nazwę miejscowości Görbersdorf zmieniono na Sokołowsko.

8 marca 1930 r. w Warszawie zmarł prof. Ireneusz Wierzejewski (ur. 1881 r.), lekarz, twórca polskiej ortopedii, założyciel Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego oraz pisma „Chirurgia Narządów Ruchu i Ortopedia Polska”, senator II kadencji w II RP. Po powrocie z Berlina w 1912 r., gdzie praktykował w Zakładzie Leczniczo-Wychowawczym dla Kalek Konrada Biesalskiego, został kierownikiem Poznańskiego Zakładu Ortopedycznego im. B.S. Gąsiorowskiego. W grudniu 1918 r. jako niemiecki szef sanitarnego korpusu uratował dla armii powstańczej cenne zapasy materiału sanitarnego przeznaczonego do transportu do Niemiec. Wkrótce został szefem sanitarnym wojsk wielkopolskich w randze generała brygady. Następnie objął kierownictwo Katedry Ortopedii UP, był zastępcą dyrektora Studium WF. Prowadził kursy masażu i gimnastyki leczniczej dla wychowawców fizycznych, zorganizował Poradnię Sportową Ośrodka WF. Po śmierci Profesora, jeden z jego asystentów dr Wiktor Dega napisał: „Stratę jego opłakują nie tylko jego uczniowie, którzy mieli w Nim jak najlepszego szefa, bogatego w doświadczenie, a zawsze życzliwego i przyjacielskiego, zawsze pogodnego i wesołego, ale opłakują go wszyscy ci, którzy mieli sposobność poznać jego głęboką naturę, tak prostą i ujmującą; opłakują go wdzięczne rzesze kalek, którym odjął lub zmniejszył kalectwo. Toteż pogrzeb jego stał się wielką demonstracją uznania i czci”.

9 marca 1886 r. w Sztokholmie zmarł Hjalmar Fredrik Ling (ur. 1820 r.), szwedzki nauczyciel gimnastyki, syn Pehra Henrika Linga (1776-1839). Był absolwentem Królewskiego Centralnego Instytutu Gimnastycznego (1841-1842). W 1843-1858 pracował w Instytucie jako asystent, w latach 1858-1864 jako p.o. dyrektora. W latach 1864-1882 był dyrektorem i profesorem Instytutu. Usystematyzował idee ojca w zakresie szwedzkiego systemu gimnastycznego, uzupełnił program ćwiczeń, zapewniając mu trwałość i ogólne zastosowanie. Był pionierem szwedzkiej gimnastyki szkolnej (korekcyjnej). Autor m.in. Tabel zdrowej gimnastyki dla kursów Centralnego Instytutu Gimnastycznego (1866), Teoria ruchu (1866), Przegląd teorii ruchu (1880). Z ponad 2000 pozycji i ruchów opracowanych przez H. Linga, około 500 z nich zostało opublikowanych przez Królewski Centralny Instytut Gimnastyczny w Słowniku szwedzkim (Svensk Uppslagsbok, Malmö 1893).

9 marca 1918 r. powołano centralne władze higieniczno-szkolne. Powstała komisja międzyministerialna do spraw higieny szkolnej, złożona z przedstawicieli Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego oraz Ministerstwa Zdrowia Publicznego.

9 marca 1960 r. powołano do życia Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem. Była to największa organizacja pozarządowa w czasach PRL. Terenem swojego działania obejmowały cały obszar Polski, tworząc oddziały w miastach wojewódzkich i koła w niektórych większych ośrodkach. Prezesem został prof. Wiktor Dega. Następnie funkcję tę pełnił prof. Marian Weiss, prof. Aleksander Hulek i inni. Cele Towarzystwa obejmowały problemy kompleksowej rehabilitacji leczniczej, społecznej i zawodowej. Zajmowano się przygotowaniem do pracy i zatrudnienia inwalidów z różnymi schorzeniami, prowadzono różne formy profilaktyki niepełnosprawności, zapobiegające powstawaniu i pogłębianiu się kalectwa. Towarzystwo współdziałało w międzynarodowych akcjach rehabilitacji inwalidów oraz reprezentowało Polskę w międzynarodowych stowarzyszeniach. Jesienią 1961 r. zarząd Towarzystwa podjął uchwałę dotyczącą utworzenia w strukturach PTWK Ogólnopolskiej Sekcji Magistrów Wychowania Fizycznego Pracujących w Rehabilitacji.

9 do 10 marca 1936 r. przebywał z wizytą w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego w Warszawie przedstawiciel szwedzkiego Ministerstwa Oświaty kpt. Berg von Linde. Podczas pobytu zwrócił uwagę na wysoki europejski poziom badań lekarskich prowadzony w CIWF oraz wysoki poziom nauczania w polskiej uczelni: „[…] Wątpię, czy istnieje jeszcze jedna w Europie podobna uczelnia, posiadająca tak okazałe i wykwintne zabudowania i urządzenia, i któraby była tak bogato wyposażona we wszystkie pomoce i środki naukowe, stanowiące poza tem ostatni krzyk techniki i postępu”. Potwierdził on wysoki poziom organizacyjny i edukacyjny jaki panował w tej placówce edukacyjnej. Powiedział m.in. „W Instytucie widziałem dwie lekcje: męską i kobiecą. Z radością stwierdzam, że zarówno zasób ćwiczeń, jak i metody zbliżone są i niewiele różnią się od naszych szwedzkich, przyczem – podobnie jak u nas – podkreślona jest i wyraźnie zaakcentowana różnica pomiędzy gimnastyką mężczyzn a niewiast, co przecież jest najoczywistszym dowodem stosowania zdobyczy teoretycznych ostatniej doby w praktyce. Wątpię, czy istnieje jeszcze jedna w Europie podobna uczelnia, posiadająca tak okazałe i wykwitne zabudowania i urządzenia, i któraby była tak bogato wyposażona we wszystkie pomoce i środki naukowe, stanowiące poza tem ostatni krzyk techniki j postępu”. Gość zwrócił także uwagę na wysoki europejski poziom badań lekarskich stosowanych do celów wychowania fizycznego prowadzony w CIWF.

11 marca 1955 r. zmarł w Londynie prof. Aleksander Fleming (ur. 1881 r.), szkocki bakteriolog i lekarz, odkrywca lizozymu i penicyliny, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny. W grudniu 1922 r. na posiedzeniu Klubu Badań Lekarskich (Medical Research Club) po raz pierwszy poinformował o swoim odkryciu naukowym. Dowodził, że w tkankach i wydzielinach ludzkiego ciała znajduje się substancja zdolna do rozpuszczania niektórych bakterii. Ze względu na podobieństwo do enzymów nazwał ją lizozymem. Informacje te spotkały się z chłodnym przyjęciem słuchaczy. Uznano je za bezwartościowe. Fleming, choć reakcja audytorium dotknęła go osobiście, nie załamał rąk i kontynuował badania powtarzając, że „jeszcze kiedyś usłyszymy o lizozymie”. Po kilku latach dowiódł, że lizozym stanowi jeden z mechanizmów nieswoistej odporności (odpowiedź immunologiczna). Podobnie zachowali się słuchacze Klubu Badań Lekarskich, gdy w 1929 r. przedstawił Fleming pierwsze doniesienia o odkryciu penicyliny. Choć obecnie jego sława jest wielka, to za życia w jego własnym kraju zasługi przyznawano mu niechętnie. Całe życie zawodowe związany był z londyńskim szpitalem św. Marii, z wyjątkiem lat II wojny światowej, gdy przeniósł się do USA, by tam kontynuować pracę badawczą.

14 marca 1897 r. dr Eugeniusz Piasecki wyjechał na swój pierwszy naukowy staż zagraniczny. Przebywał w Wiedniu u znanego specjalisty Antoniego Buma, u którego poznawał zasady gimnastyki leczniczej. Miesięczny pobyt (do 15 kwietnia) wykorzystał także do poznania pierwszej w Europie Katedry Wodolecznictwa Uniwersytetu Wiedeńskiego, kierowanej przez do prof. Wilhelma Winternitza (1834-1917). Pobyt został udokumentowany stosownym certyfikatem. Wizyta stolicy Monarchii Austro-Węgierskiej i nowe doświadczenia skłoniły go do refleksji dotyczącej zbyt małego wykorzystania hydroterapii w polskim lecznictwie. Ugruntowały go również w przekonaniu, że nie ma przeciwieństwa między umiejętną medycyną a umiejętną hydroterapią.

15 marca 1915 r. dr Ireneusz Wierzejewski został powołany do wojska i objął stanowisko naczelnego ortopedy V Korpusu Armii Pruskiej w randze kapitana. Powierzono mu również dowództwo XIII Szpitala Fortecznego utworzonego na bazie Zakładu im. Gąsiorowskiego. Do placówki przywożono głównie żołnierzy  z Frontu Wschodniego, z urazami kręgosłupa.

15 marca 1918 r., a więc jeszcze w czasie niemieckiej okupacji Królestwa Polskiego weszło w życie rozporządzenia Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, na mocy którego utworzono stanowisko lekarza szkolnego.

16 marca 1909 r. w Warszawie zmarł Teodor Dunin (1854 r.) lekarz internista i działacz społeczny. Był absolwentem Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego (1876). Po 1890 r. odbył wiele podróży po europejskich ośrodkach leczenia sanatoryjnego, gdzie poznał ideę leczenia gruźlicy wśród niższych warstw społecznych. Jako prezes Wydziału Szpitalnego Warszawskiego Towarzystwa Higienicznego zainicjował w 1902 r. zbiórkę funduszy na budowę zakładu leczniczego dla chorych na gruźlicę w Rudce pod Warszawą. Pierwsza część sanatorium powstała w 1908 r. W latach pierwszej wojny światowej placówka pełniła funkcję szpitala wojskowego i poniosła duże straty materialne. W czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. personel szpitala został ewakuowany, gdyż przez krótki czas obiekt był zajęty przez bolszewików, gdy w sierpniu na teren Rudki wkroczyły wojska rosyjskie. Placówka ponownie została zrabowana, gdyż dla Rosjan była „przeżytkiem krwiożerczych kapitalistów i panów polskich”. Przełom w historii placówki nastąpił w 1927 r., gdy po rozbudowie i zmodernizowaniu dokonano uroczystego otwarcia drugiego skrzydła 18 grudnia 1927 r. W latach 1927-1929 dokonano dalszej modernizacji, m.in. urządzono nowe laboratorium. Z początkiem lat 20. XX w. u każdego nowoprzyjętego chorego dokonywano oceny ogólnej stanu zdrowia, wykonywano zdjęcie rtg klatki piersiowej, badania w laboratorium. Leczenie polegało głównie na stosowaniu kuracji dietetyczno-higienicznej, którą aplikowano wszystkim chorym. Podstawowym sposobem leczenia było werandowanie w ciszy, nawet do 6 godzin. Latem leżalnie znajdowały się w parku, zimą w zabudowaniu wzdłuż głównego budynku. Chorym aplikowano także lekkie prace, głównie porządkowe na terenie zakładu. W razie potrzeby stosowano również leczenie chirurgiczne i farmakologiczne. W okresie międzywojennym najlepszym okresem pod względem efektywności leczenia były lata 1925-1932, kiedy odsetek chorych ze znaczną poprawą zdrowia utrzymywał się na poziomie 35-40%, a ogólna poprawa występowała u ponad 85% pacjentów.

17 marca 1928 r. Polski Komitet Szczepień Ochronnych Polskiego Towarzystwa Przeciwgruźliczego podjął uchwałę o wprowadzeniu szczepień BCG w całym kraju, dzięki czemu w latach 1928–1929 szczepienia przybrały charakter masowy. Dla przykładu: w latach 1926–1931 zaszczepiono 6958 noworodków w Warszawie, 1928-1939 w Poznaniu 13323 dzieci. Trzecim ośrodkiem było Wilno, gdzie akcja szczepień nabrała rozmachu w 1929 r.

17 marca 2014 r. w kieleckim szpitalu, w wyniku odniesionych ran w wypadku samochodowym koło Jędrzejowa zmarł Marek Galiński (ur. 1974 r.) ps. „Diabeł”, najlepszy dotychczasowy polski kolarz górski (MTB), czterokrotny olimpijczyk w cross country: Atlanta (1996, 29 m), Sydney (2000, 21 m), Ateny (2004, 14 m) i Pekinu (2008, 13 m). Uważany jest za ikonę i prekursora kolarstwa MTB w Polsce. Zaczynał od przełajów, z których przekwalifikował się na kolarstwo górskie, rozwijając przez wiele lat tę dyscyplinę. W latach 2000-2011 dziewięciokrotnie zdobywał tytuły mistrza Polski cross country (2000, 2004−2011) i czterokrotny w maratonie MTB (2006−2007, 2009−2010). Zdobył także srebrny medal (1995, 1997, 1999, 2001) w MTB oraz brązowy (1993) w MP w kolarstwie przełajowym. Dziesięciokrotnie zwyciężył w klasyfikacji generalnej Grand Prix MTB. Reprezentował kraj na najważniejszych imprezach. Położył podwaliny pod późniejszy rozwój MTB i sukcesy innych zawodników. Przed śmiercią pełnił rolę trenera reprezentacji Rosji. Był jedynym polskim przedstawicielem w komisji UCI ds. kolarstwa górskiego. Polski sport i kolarstwo poniosło niepowetowaną stratę.

18 marca 1980 r. w Aylesbury (Wielka Brytania) zmarł sir Ludwig Guttmann (ur. 1899 r.), neurolog, pionier sportu inwalidów po II wojnie światowej. W 1952 r. założył Międzynarodowy Komitet Organizacyjny Igrzysk Paraplegików w Stocke Mandeville (ISMGF – International Stocke Mandeville Games Federation), który później zmienił nazwę na ISMWSF (International Stocke Mandeville Sport Federation). Organizacja opracowała przepisy i koordynowała sport dla osób poruszających się na wózkach. W 1960 r. doprowadził do zorganizowania pierwszych Igrzysk Paraolimpijskich w Rzymie. W 1964 r. powołał w Paryżu Międzynarodową Organizację Sportu Inwalidów (International Sport Organisation for the Disabled International Sport Organisation for the Disabled – ISOD), zrzeszającą narodowe organizacje sportu inwalidów (z amputacjami, niedowładami, porażeniami narządu ruchu) z ponad 40 krajów świata. ISOD współpracując z Międzynarodową Federacją Igrzysk Stocke Mandeville i Międzynarodowym Stowarzyszeniem Sportowym Niewidomych współorganizowała mistrzostwa świata inwalidów oraz igrzyska paraolimpijskie. Opracowała przepisy sportu amputowanych i innych schorzeń narządu ruchu, organizowała sympozja i spotkania specjalistów w celu wymiany doświadczeń w zakresie sportu inwalidów. Jednym z dziesięciu członków założycieli była Polska, którą reprezentowało w organizacji Zrzeszenie Sportowe Spółdzielczości Pracy „Start”. Guttmann za swoją pracę i działalność społeczną w 1966 r. otrzymał z rąk królowej Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej tytuł honorowy lorda. W 1967 r. odwiedził Stołeczne Centrum Rehabilitacji w Konstancinie.

19 do 20 marca 1927 r. odbył się w Warszawie pierwszy Walny Zjazd Sekcji Autonomicznej Wychowania Fizycznego i Higieny Szkolnej. Podczas obrad wygłoszono wiele interesujących referatów. Odbyło się też uroczyste zebranie w celu uczczenia jubileuszu 35-lecia wprowadzenia systemu Linga w Polsce. Doniosłą chwilą było wręczenie Helenie Kuczalskiej adresu pamiątkowego, jako pierwszej Polce, która poznała system Linga w Szwecji. Zjazd ten był ważnym krokiem w kierunku nawiązania współpracy polskich wychowawców fizycznych. Pierwszym przewodniczącym Zarządu Głównego Sekcji Autonomicznej został dr Teodor Drabczyk. W zarządzie znalazł się m.in. prof. E. Piasecki (Poznań), prof. T. Dręgiewicz (Lwów), dr J. Figna (Kraków) i in. W następnych latach funkcję przewodniczącego sprawował doc. E. Piasecki, a od 1933 r. doc. Tadeusz Rogalski z Krakowa.

19 marca 2022 r. w Zbrosławicach na Górnym Śląsku zmarł prof. Marian Zembala (ur. 1950 r.), wybitny polski kardiochirurg, pionier transplantacji płuca i płuco-serca w Polsce, minister zdrowia w 2015 r. Był absolwentem AM we Wrocławiu (1974 r.). W latach 1975-1981 pracował jako asystent, a następnie starszy asystent w klinice Chirurgii Serca AM we Wrocławiu. W 1979 r. obronił z wyróżnieniem pracę doktorską. Rok później odbył staż w belgijskiej Klinice Kardiochirurgii, następnie w latach 1982-1985 staż naukowy w Holandii, w klinice Kardiochirurgii St. Antonius Uniwersytetu w Utrechcie. Po powrocie do kraju rozpoczął pracę w Katedrze i Klinice Śląskiej Akademii Medycznej w Zabrzu kierowanej przez prof. Zbigniewa Religę (1938-2009). W 1988 r. odbył kolejny staż naukowy w Deborah Heart and Lung Center w Nowym Yorku. Po powrocie, znalazł się w zespole prof. Religi, który dokonał pierwszej udanej transplantacji serca. W 1992 habilitował się na podstawie dorobku naukowego oraz rozprawy pt. Chirurgiczna reperfuzja mięśnia sercowego w świeżym zawale. W 1993 r. został dyrektorem Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu. W 1998 r. otrzymał tytuł profesora nauk medycznych. W 1997 r, jako pierwszy lekarz w Polsce wykonał transplantację pojedynczego płuca, natomiast w 2001 r., również jako pierwszy w kraju, przeszczepił choremu płuco-serce. Wykonał także zabieg wszczepienia by-passów 103-letniej pacjentce. W 2011 r. został wybrany na funkcję przewodniczącego Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia. Był także krajowym konsultantem z zakresu kardiochirurgii. W okresie od 16 czerwca do 16 listopada 2015 r. pełnił funkcję ministra w rządzie premier Ewy Kopacz. Członek wielu krajowych i międzynarodowych stowarzyszeń, m.in. krajowy korespondent PAU, Komitetu Nauk Klinicznych PAN, Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, International Society for Heart and Lung Transplantation. W 2016 r. został prezesem Europejskiego Towarzystwa Kardio-Torakochirurgicznego (EACTS). Redaktor naczelny kilku pism naukowych, m.in. „Kardiochirurgia i Torakochirurgia Polska” oraz „Interactive CardioVascular and Thoracic Surgery”. Pracę lekarza traktował jako służbę bliźniemu i pomoc drugiemu człowiekowi, który zawsze był na pierwszym miejscu jego działalności.

20 marca 1986 r. w Katowicach zmarł Józef Juszko (ur. 1914 r.). Był absolwentem Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu im. Stefana Batorego w Wilnie (1939), specjalistą ortopedii i rehabilitacji medycznej. Uczestnik kampanii wrześniowej, w trakcie Powstania Warszawskiego był oficerem AK, lekarzem oddziału chirurgicznego szpitala Dzieciątka Jezus w Warszawie. Od 1948 r. pracował w Centralnym Instytucie Chirurgii Urazowej w Warszawie (asystent prof. A. Grucy w III Klinice Ortopedycznej). Za działalność konspiracyjną w latach 1948–1951 więziony. Pracował w oddziałach ortopedycznych w Bydgoszczy, Piekarach Śląskich i Rybniku. W latach 1967–1975 był dyrektorem Górnośląskiego Centrum Rehabilitacji im. gen. Jerzego Ziętka w Tarnowskich Górach. Od 1972 r. pełnił funkcję pierwszego kierownika Katedry Rehabilitacji Śląskiej AM. Od 1974 r. był pracownikiem naukowym WSWF w Katowicach. W latach 1967 – 1970 był pełnomocnikiem Ministra Zdrowia ds. górniczej służby zdrowia.

22 marca 1928 r. weszło w życie Rozporządzenie Prezydenta RP o zakładach leczniczych. Na jego podstawie zakłady te podzielono na szpitale działające bez zamiaru osiągnięcia zysków oraz na lecznice nastawione na zysk. Dodatkowo wyróżniano szpitale z prawem publiczności, szpitale bez prawa publiczności i kliniki, jako zakłady naukowe uniwersyteckich wydziałów lekarskich, których celem była działalność naukowo-dydaktyczna. Do szpitali publicznych zaliczano placówki ogólne i specjalistyczne utrzymywane przez państwo, przeznaczane na rzecz całego społeczeństwa, a nie tylko dla pewnych grup, jak np. wojskowych. Natomiast szpitale bez prawa publiczności były to placówki, z których mogły korzystać określone osoby posiadające specjalne uprawnienia (np. kolejarze, wojskowi).

22 marca 2018 r. w Łodzi zmarł Profesor Henryk M. Chmielewski (ur. 1934 r.), lekarz, specjalista w dziedzinie neurologii oraz terapii manualnej – uczeń Karela Lewitta i prekursor w kraju tego sposobu leczenia w schorzeniach kręgosłupa. Od 1966 r. doktor nauk medycznych, od 1974 r. doktor habilitowany, od 1982 r. profesor nadzwyczajny. W 1990 r. otrzymał tytuł profesora zwyczajnego, a rok później w listopadzie 1991 r. został generałem brygady. Wieloletni pracownik WAM i Kliniki Neurologii w Łodzi. W latach 1977-1985 był prodziekan do spraw nauki Wydziału Lekarskiego WAM, w latach 1991-1998 rektorem tej uczelni. Nauczyciel akademicki – wyszkolił kilkudziesięciu lekarzy, w tym neurologów, ortopedów, rehabilitantów, fizjoterapeutów. Opiekun wielu prac naukowych, autor licznych artykułów medycznych. Poseł na Sejm RP. Za pracę zawodową i społeczną odznaczony m.in. Kawalerskim Krzyżem OOP (1981), Oficerskim Krzyżem Orderu Odrodzenia Polski (1986), Komandorskim Krzyżem Orderu Odrodzenia Polski (1997), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2003), Złotym Krzyżem Zasługi, Złotym i Srebrnym Medalem „Za Zasługi dla Obronności Kraju”, Złotym i Srebrnym Medalem „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”, Medalem Edukacji Narodowej, Zasłużony Lekarz. Otrzymał także Kryształowe Serce – odznaczenie PCK, Złotą i Srebrną Odznakę PCK, Order Uśmiechu (1997), Order im. Jordana, Odznaczenie Watykańskie „Pro Ecclesia et Pontifice”. Wybitny lekarz a prywatnie skromny, bezinteresowny człowiek. Jak czasem żartował: „Ustawiałem prawie wszystkich premierów po 1989 roku. Nie dotarli do mnie tylko Jerzy Buzek i Jarosław Kaczyński. No i jeszcze pani premier Ewa Kopacz u mnie nie była”.

23 marca 1922 r. Sejm po raz pierwszy w Polsce uchwalił Ustawę o uzdrowiskach. Stworzyło to podstawy organizacyjno-prawne, które dały impuls i przyczyniły się do intensywnego rozwoju lecznictwa uzdrowiskowego w okresie międzywojennym. Ustawa przede wszystkim określiła wymagania niezbędne do otrzymania przez miejscowość statusu uzdrowiska. Uzdrowiskiem mogła być miejscowość, która „[…] posiadała cieplice, lub zdroje lecznicze takie jak źródła, studnie lub otwory wiertnicze o wodzie, zawierającej mineralne, gazowe lub inne składniki, względnie wskazujące specjalne działania, co nadaje jej własności i zastosowanie lecznicze, czyli tzw. zdrojowiska; 2) stacje klimatyczne, 3) kąpieliska morskie […]”. Regulowała szereg wymagań dotyczących ochrony środowiska, a także wskazywała konieczność ochrony geologicznej źródeł wody mineralnej. Miejscowości, które od 1919 r. były własnością państwową, jak np. Busko, Ciechocinek i Krynica oraz Zakopane i zakłady zdrojowe w Inowrocławiu, z uwagi na posiadany charakter użyteczności publicznej, z dniem wejścia w życie Ustawy otrzymały status uzdrowiska.

24 marca 1882 r. na forum Berlińskiego Towarzystwa Fizjologicznego Robert Koch (1843-1910) wygłosił doniesienie „O gruźlicy”, z którego następnie powstało doniesienie „etiologia gruźlicy”. Osiem lat później uzyskał także przesącz hodowli zjadliwych prątków – limfę.

24 marca 1933 r. odbyło się w Warszawie pierwsze zebranie organizacyjne Towarzystwa Ogrodów Jordanowskich, które powstało z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół l-go Ogrodu Jordanowskiego w Warszawie, przy ul. Bagatela 2 (zał. 1929). Towarzystwo postawiło sobie za zadanie zjednoczenie wszystkich wysiłków na rzecz jego rozwoju, centralizowanie całej akcji, popieranie już istniejących ogrodów dziecięcych i placów do zabaw (poprzez finansowanie, zakup przyrządów, przygotowanymi do zajęć instruktorkami, odpowiednią literaturą, itp.). Miało ono działać przy pomocy i współdziałaniu PUWFiPW oraz Rady Naukowej Wychowania Fizycznego. Ogrody Jordanowskie  miały zapewnić dziecku prawo do swobodnego ruchu, rekreacji, zabawy, edukacji, powietrza i słońca. Miały być „małym modelem społeczeństwa”, zapewniając tym samym prawidłowy rozwój psychiczny, intelektualny, moralny i fizyczny.

27 marca 1845 r. urodził się w Lennep Wilhelm C. Roentgen, niemiecki fizyk, laureat pierwszej Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w 1901 r. za odkrycie promieni (1895 r.) nazwanych jego nazwiskiem. Choć urodził się w Niemczech, studia i późniejsze odkrycia dokonał w Holandii, gdzie rodzina z synem przeprowadziła się w 1848 r. W większości krajów promienie Roentgena nazywane są promieniami X lub promieniowaniem X (w krajach anglojęzycznych są to X-rays). W Polsce i Niemczech używa się terminu promieniowanie rentgenowskie (także promieniowanie Röntgena lub Roentgena). Na jego cześć jednostkę dawki promieniowania jonizującego nazwano rentgenem. Również urządzenie do prześwietleń wykorzystujące promieniowanie rentgenowskie – aparat rentgenowski – nazywa się potocznie „rentgenem”. Od 1 listopada 2004 r. jego nazwisko znalazło się też w nazwie pierwiastka chemicznego – roentgena (l.a. 111) – znanego wcześniej jako unununium. Roentgen nigdy nie opatentował swojego wynalazku, ponieważ uważał, że odkrycia naukowe należą do całej ludzkości. Zmarł 10 lutego 1923 r.

27 marca 2015 r. zmarł w Poznaniu Gerard Straburzyński (ur. 1930), lekarz internista i balneolog, specjalista w zakresie balneoklimatologii i medycyny fizykalnej oraz fizjologii klinicznej. Specjalista krajowy w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego i medycyny fizykalnej. Autorytet naukowy z zakresu balneologii, lecznictwa uzdrowiskowego, fizjoterapii. Był absolwentem AM im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu (1955). W latach 1975-1992 pełnił funkcję  dyrektora Instytutu Balneoklimatycznego w Poznaniu (od 1986 r. Instytut Medycyny Uzdrowiskowej). W tym okresie był także m.in. redaktorem „Balneologii Polskiej”, członkiem Komitetu Naukowego m.in. „Zeitschrift für Physiotherapie”, przewodniczącym Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Balneologii, Bioklimatologii i Medycyny Fizykalnej, wiceprezydentem Międzynarodowej Federacji Uzdrowisk i Miejscowości Klimatycznych (FITEC) z siedzibą w Paryżu, członkiem Międzynarodowego Towarzystwa Medycyny Uzdrowiskowej (ISMH) z siedzibą w Monachium. W 1983 r. uzyskał tytuł profesora zwyczajnego nauk medycznych. Był nauczycielem akademickim m.in. Uniwersytetu Medycznego i AWF w Poznaniu, Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego w Kaliszu, Wyższej Szkoły Edukacji i Terapii w Poznaniu. Wychowawca kilku pokoleń współczesnych balneologów. Autor i współautor wielu publikacji poświęconych tej tematyce, w tym podręczników Medycyna fizykalna (1997), Księga przyrodolecznictwa (1997), Fizjoterapia (1986, 2003), Fizjoterapia z elementami klinicznymi t.1-2 (2008). Laureat Złotego Hipolita (2009).

28 do 29 marca 1926 r. odbyło się jedyne posiedzenie Rady Naczelnej Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego, powołanej 25 kwietnia 1925 r. Wygłoszono na nim kilka referatów, odczytano listę członków Rady (40 osób, przedstawicieli różnych instytucji i środowisk), wybrano sekretarza (dr. S. Kopczyńskiego, Naczelnego Wizytatora Higieny Ministerstwa WR i OP) oraz powołano trzy wydziały: wychowania fizycznego (przewodniczący T. Łopuszański), przysposobienia wojskowego (gen. bryg. S. Burhardt) i organizacji sportowych (gen. dyr. Służby zdrowia MSW dr. J. Adamski). Uczestnicy postulowali także m.in. o jak najszybsze uchwalenie ustawy o wychowaniu fizycznym i przysposobieniu wojskowym z uwzględnianiem wniesionych dotąd poprawek, o zwiększenie nakładów finansowych na sport i kulturę fizyczną i wiele innych drobniejszych spraw. Sytuacja społeczno-polityczna oraz finansowa, jaka panowała wówczas w kraju, uniemożliwiła dalszą działalność Rady, stąd w styczniu 1927 r. zakończyła ona swą działalność.

29 marca 1914 r. na wniosek zawodników dwóch czołowych klubów lwowskich – Czarnych i Pogoni, Nadzwyczajne Walne Zebranie Austriackiego Związku Lekkiej Atletyki (AZLA) wyraziło zgodę na utworzenie w stolicy Galicji Polskiego Kolegium Lekkoatletycznego (PKL). Jednym z jego czołowych działaczy stał się dr Stanisław Polakiewicz, były szef referatu AZLA ds. Galicji, w 1912 r. organizator pierwszych na obszarze zaboru austriackiego międzynarodowych zawodów lekkoatletycznych.

31 marca 1889 r. zmarł Teofil Kaczorowski (ur.1830 r.), internista, lekarz naczelny Szpitala Sióstr Miłosierdzia i lazaretu miejskiego w Poznaniu, twórca nauki o zakażeniu ogniskowym, wybitny znawca chorób zakaźnych. W latach 70 XIX w. jako pierwszy Polak uruchomił w dwóch poznańskich szpitalach osobne sale wyłącznie dla gruźlików, będące zamkniętymi oddziałami leczenia zaawansowanej choroby. Nazwał je „zimnymi stacjami klimatycznymi do leczenia suchot”, a środkami terapeutycznymi oprócz stałego dopływu czystego, chłodnego, a nawet mroźnego powietrza, było także bezwzględne leżakowanie i wysoko kaloryczna dieta uzupełniona dużymi dawkami tranu. Uważany jest za pioniera leczenia gruźlicy w warunkach „swojskiego” (świeżego, leśnego) klimatu, a pomysł ten posłużył do unowocześnienia systemu Brehmera-Dettweilera, co wpłynęło w istotny sposób na rozwój ftyzjatrii w drugiej połowie XIX i pierwszej połowie XX w. Jego zasługi w leczeniu gruźlicy można porównać z zasługami Petera Dettweilera z Görbersdorf, który sam zresztą przyznał, że ideę leczenia gruźlicy przy pomocy werandowania na świeżym powietrzu przejął od Polaka.

31 marca 1989 r. w trakcie spotkania naukowo-szkoleniowego w Instytucie Rehabilitacji AWF w Krakowie, z inicjatywy prof. Jana Haftka (1928-2015), grupa osób związana z Krajowym Zespołem Specjalistycznym ds. Rehabilitacji postanowiła powołać Polskie Towarzystwo Rehabilitacji (PTReh.). Było to drugie, po Polskim Towarzystwie Fizjoterapii (1987), towarzystwo naukowe zrzeszające osoby zainteresowane i zajmujące się rehabilitacją. Członkami PTReh. mogli być lekarze specjaliści w zakresie rehabilitacji medycznej, lekarze specjaliści balneologii i medycyny fizykalnej, lekarze innych specjalności, fizjoterapeuci, psycholodzy, logopedzi, pielęgniarki, pracownicy socjalni i inni. Z założenia i zapisów statutowych działalność Towarzystwa miała być przeniesieniem praktyki pracy w zespole rehabilitacyjnym do niezwykle potrzebnej działalności naukowej. Chodziło także o pogłębianie wiedzy w zakresie nauk związanych z rehabilitacją oraz popieranie badań i prac naukowych w tym zakresie; podnoszenie wiedzy fachowej członków; współpracę z towarzystwami, instytucjami i organizacjami działającymi na rzecz rehabilitacji w kraju i za granicą; reprezentowanie rehabilitacji polskiej w kraju i za granicą.