Marchewka Anna

Urodziła się 03 czerwca 1960 r. w Kasince Małej. Z domu Stożek. Absolwentka Medycznego Studium Zawodowego Fizjoterapii oraz Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie (1985) – magister rehabilitacji ruchowej. Przed rozpoczęciem studiów, była reprezentantką klubu GTS Wisła, a następnie, już jako studentka, zawodniczką AZS AWF Kraków w lekkiej atletyce, specjalizującą się w biegach średnich.

W 1992 r. w macierzystej uczelni, na podstawie pracy doktorskiej pt. Kliniczna metoda oceny stanu funkcjonalnego stawu biodrowego w chorobie zwyrodnieniowej dla potrzeb rehabilitacji, uzyskała stopień doktora nauk o kulturze fizycznej. W 2006 r. na podstawie oceny dorobku naukowego oraz pracy pt. Wybrane komponenty aktywności życiowej a poziom niepełnosprawności umysłowej – stopień doktora habilitowanego nauk o kulturze fizycznej. W 2014 r. otrzymała tytuł profesora zwyczajnego nauk o kulturze fizycznej.

Jako fizjoterapeuta już w trakcie studiów podjęła pracę na stanowisku technika fizjoterapii, a następnie młodszego asystenta w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym im. Gabriela Narutowicza w Krakowie, w III Klinice Chirurgii, gdzie pracowała do 1990 r.

Naukowo od 1985 r. związana jest z AWF w Krakowie. Początkowo pracowała w Instytucie Rehabilitacji w Zakładzie Sportu Inwalidów, następnie w Zakładzie Sportu, Rekreacji i Turystyki Osób Niepełnosprawnych na stanowisku naukowo-dydaktycznym. W 1992 r. została zatrudniona na stanowisku adiunkta w Zakładzie Sportu Inwalidów, a od 1995 r. w Zakładzie Sportowo-Rekreacyjnych Form Rehabilitacji Ruchowej. Od 2002 r. pracowała  na stanowisku adiunkta, następnie profesora nadzwyczajnego, aktualnie profesor zwyczajny w Zakładzie Rehabilitacji w Reumatologii i Geriatrii w Katedrze Rehabilitacji Klinicznej Wydziału Rehabilitacji Ruchowej. Oprócz funkcji dydaktycznych, od lat pełni też funkcje kierownicze. Od 2006 r. jest kierownikiem Katedry Rehabilitacji Klinicznej, wcześniej w latach 1995-2002 pełniła funkcję kierownika Zakładu Sportowo-Rekreacyjnych Form Rehabilitacji Ruchowej, w latach 2002-2005 kierownika Praktyk Zawodowych ds. Studiów Zaocznych. Od 2002 r. jest członkiem Rady Wydziału Rehabilitacji Ruchowej, w latach 2005-2006 była prodziekanem ds. studiów zaocznych tegoż wydziału, członkiem Komisji Senackiej ds. Rozwoju Kadr Naukowych, w latach 2006-2016 dziekanem Wydziału Rehabilitacji Ruchowej. Aktualnie jest prorektorem ds. nauki AWF w Krakowie. Dodatkowo jest profesorem zwyczajnym Wydziału Wychowania Fizycznego i Turystyki Wszechnicy Świętokrzyskiej w Kielcach.

Zainteresowania badawcze poświęca zmianom zwyrodnieniowym, badaniom określającym bariery architektoniczne oraz uzasadniające konieczność aktywizacji zajęć ruchowych w środowiskach osób niepełnosprawnych. Autorka lub współautorka ponad 120 prac naukowych, z zakresu fizjoterapii i sportu osób z niepełnosprawnościami, m.in. publikacji pt. Cechy indywidualne a sprawność fizyczna osób umysłowo upośledzonych, „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne” 2000, nr 2/3, s.98-103 (współautor O. Schmidt); Problemy funkcjonowania społecznego niepełnosprawnych poruszających się na wózkach, „Kultura Fizyczna” 2002, nr 7/8, s.16-18 (M. Kluba); Rola stowarzyszeń i organizacji społecznych w zagospodarowaniu czasu wolnego osób upośledzonych umysłowo, „Kultura Fizyczna” 2003, nr 1/2, s.14-16. W ostatnich latach opublikowała m.in. pracę pt. Analiza akcelerometryczna narządu ruchu, “The Journal of Orthopaedics Trauma Surgery and Related Research” 2011, t.3, z.23, s.64-74 (E. Szczygieł, T. Korbiel, J. Golec, A. Bac, J. Walocha, E. Golec); Paluch koślawy stóp w ocenie pedobarograficznej, “The Journal of Orthopaedics Trauma Surgery and Related Research” 2011, t.2, z.22, s.39-49 (E. Szczygieł, K. Gajda , J. Golec, A. Bac, J. Walocha, E. Golec); Analiza wybranych parametrów posturograficznych w określonych grupach wiekowych, „The Journal of Orthopaedics Trauma Surgery and Related Research” 2012, t.27, z. 1, s.56-68 (E. Szczygieł, R. Gędlek, J. Golec, A. Bac, J. Walocha, E. Golec); In vitro effect of pentoxifylline and lisofylline on deformability and aggregation of red blood cells from healthy subjects and patients with chronic venous disease, “Acta Biochimica Polonica” 2013, t. 60, z. 1, s.129-135 (K. Słoczyńska, M. Kózka, E. Pękala, H. Marona); Effects of rehabilitation in the form of dance and movement therapy on nitric oxide levels in elderly woman, “Medicina Sportiva” 2014, t.18, z.4, s.130-133 (K. Filar-Mierzwa, Z. Dąbrowski, B. Wójcik, J. Superata, A. Poznańska); Effects of winter swimming and whole-body cryotherapy on the hematological and rheological properties of blood in regular winter swimmers and individuals exposed to whole-body cryotherapy, “Medicina Sportiva” 2014, t.18, z.2, s.52-57 (A. Teległów, Z. Dąbrowski, J. Głodzik, K. Rembiasz, M. Krawczyk, J. Marchewka, M. Wcisło , A. Ostrowski); The influence of moderate-intensity physical effort on peripheral blood in adults with Down syndrome – a pilot study, “Journal of Physiology and Pharmacology” 2014, t.65, z. 5, s.733-738 (P. Aleksnader-Szymanowicz, Z. Dąbrowski, A. Teległów, A. Bac, J. Głodzik); The influence of winter swimming on the rheological properties of blood, “Clinical Hemorheology And Microcirculation” 2014, t.57, z.2, s.119-127 (A. Teległów, Z. Dąbrowski, A. Tyka, M. Krawczyk, J. Głodzik, Z. Szyguła, E. Mleczko, J. Bilski, A. Tyka, Z. Tabarowski, J. Czepiel, K. Filar-Mierzwa); Effects of rhythmic exercise performed to music on the rheological properties of blood in women over 60 years of age, “Clinical Hemorheology And Microcirculation” 2015, t.60, z. 4, s.363-373 (K. Filar-Mierzwa, Z. Dąbrowski, A. Teległów); Effects of different rehabilitation models on erythrocyte deformability and nitrite plus nitrate as end-products of nitric oxide levels in elderly women, “Geriatrics & Gerontology International” 2017, t.17, z.12, s.2479-2484 (K. Filar – Mierzwa, B. Wójcik, Z. Dąbrowski, J. Superata, Z. Wiśniowski). Autorka podręcznika pt. Wychowanie fizyczne specjalne (AWF Kraków 2001), monografii na temat sprawności fizycznej i poziomu kompetencji społecznych osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym pt. Wybrane komponenty aktywności życiowej a poziom niepełnosprawności umysłowej (SiM nr 34, AWF Kraków 2005), współredaktor naukowy podręcznika pt. Fizjologia starzenia się. Profilaktyka i rehabilitacja (Z. Dąbrowski, J.A. Żołądź, Warszawa 2012), autorka rozdziału w tym podręczniku pt. Aktywność fizyczna – oręż przeciw niepełnosprawności osób w wieku starszym (s.386-429). Współautorka wielu rozdziałów w innych podręcznikach, m.in. Olimpiady specjalne i zajęcia sportowo-rekreacyjne jako środek adaptacji i integracji społecznej osób głębiej upośledzonych umysłowo, [w:] Sport w rehabilitacji niepełnosprawnych, pod red. J. Ślężyńskiego, Kraków 1999, s.102-105; Miejsce aktywności fizycznej w życiu młodzieży niesłyszącej w opinii uczniów i rodziców, [w:] Hotelarstwo, gastronomia, turystyka i rekreacja w procesie integracji europejskiej, pod red. W. Siwińskiego, R.D. Taubera, E. Muchy-Szajek, Poznań 2004, s.227-237 (K. Potępa, J. Grzyb); Aktywność ruchowa osób z niepełnosprawnością intelektualną, [w:] Dorośli z niepełnosprawnością intelektualną w labiryntach codzienności. Analiza badań – krytyka podejść – propozycje rozwiązań, red. nauk. B. Cytowska, Toruń 2011, s.384-416 (M. Kurcz); Działanie/Action, [w:] Słownik fizjoterapii: mianownictwo polsko-angielskie i angielsko-polskie z definicjami, red. nauk. K.S. Klukowski, J. Nowotny, A. Czamara, Warszawa 2014, s.67; Zastosowanie analizy korespondencji do badania zależności pomiędzy aktywnością wybranych radionuklidów w ludzkich kościach a stylem życia, [w:] Chemometria w rozwiązywaniu problemów nauki i praktyki, pod red. G. Zadory, D. Zuby, A. Parczewskiego, Kraków 2014, s.297-305 (K. Brudecki, P. Zagrodzki, J. Mietelski, E. Tomankiewicz, E. Golec, J. Golec, E. Szczygieł, S. Nowak, Z. Dutkiewicz).

Wykonawca badań naukowych realizowanych w ramach grantów AWF w Krakowie oraz grantów MNiSW, w których wielokrotnie była kierownikiem projektu. Recenzent kilkunastu prac doktorskich i kilku przewodów habilitacyjnych, recenzent dla Narodowego Centrum Nauki, wykonawca recenzji eksperckich dla Polskiej Komisji Akredytacyjnej, recenzent materiałów konferencyjnych i recenzji wydawniczych dla czasopism naukowych. Promotorka ponad 100 prac magisterskich  i licencjackich z zakresu rehabilitacji oraz sportu.

Zaangażowana w działalność społeczną. Pracując w Zakładzie Sportu Inwalidów prowadziła społecznie przy Radzie Wojewódzkiej Zrzeszenia Sportowego Spółdzielczości Pracy „Start” sekcję lekkoatletyki dla osób z uszkodzonym narządem ruchu. Wraz ze studentami zorganizowała, przygotowywała i zrealizowała w 1998 r. pierwszą w Polsce Międzynarodową Olimpiadę Sportową Pacjentów po Przeszczepach Narządów. W latach 1985-1986 współuczestniczyła w organizacji Spartakiad dla młodzieży niepełnosprawnej umysłowo.

Jest członkiem m.in. Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Rehabilitacji, Polskiego Stowarzyszenia Naukowego Animacji Turystyki i Rekreacji, Polskiego Towarzystwa Naukowego Kultury Fizycznej, Komitetu Rehabilitacji, Kultury Fizycznej i Integracji Społecznej, Wydziału V Nauk Medycznych PAN, a także współzałożycielem i członkiem Polskiego Towarzystwa Hemoreologicznego.

Za działalność naukową, dydaktyczną i organizacyjną została odznaczona m.in. Brązowym i Srebrnym Krzyżem Zasługi.

Prywatnie mężatka, mama czterech synów.

Sławomir Jandziś, Mariusz Migała

Opracowano na podstawie: Słownik biograficzny osób zasłużonych dla rozwoju rehabilitacji w Polsce, [w:] Jandziś S., Migała M.: Rys historyczny rozwoju rehabilitacji w Polsce i świecie, Opole 2015, s.334-335; Biogram prof. dr hab. Anny Marchewki, http://wrr.awf.krakow.pl (dostęp 19.02.2018); Ludzie Nauki, www. nauka-polska.pl (dostęp 17.02.2018); Polska Bibliografia Naukowa, pbn.nauka.gov.pl (dostęp 20.02.2018); Artykuły w czasopismach naukowych.