Listopad historycznie

*** LISTOPAD ***

1 listopada 1855 r. w Sosnówce k. Mohylowa Podolskiego urodził się Kazimierz Dłuski, polski lekarz ftyzjatra i społecznik, działacz polityczny związany z Polską Partią Socjalistyczną. W 1903 r. założył w Zakopanem pierwsze na ziemiach polskich Sanatorium dla chorych piersiowych, które prowadził do 1919 r. Była to nowoczesna, europejska lecznica, z obszernymi pokojami i leżalniami zwróconymi ku słońcu, dzięki czemu chorzy korzystali z terapii balneoklimatycznej przez cały rok. W 1928 r. zostało przekształcone w Sanatorium Wojskowe. K. Dłuski był również jednym z założycieli TOPR-u i jego pierwszym prezesem (w latach 1910–1919) oraz Muzeum Tatrzańskiego im. Tytusa Chałubińskiego. Był członkiem Ligi Narodowej. W 1919 r. został oddelegowany przez J. Piłsudskiego do składu Komitetu Narodowego Polskiego. W zastępstwie Ignacego Jana Paderewskiego był delegatem pełnomocnym na konferencji pokojowej w Paryżu. Po powrocie zajął się działalnością w Warszawskim Towarzystwie Przeciwgruźliczym, Szkolnej Lidze Przeciwgruźliczej, Towarzystwie Zwalczania Raka i Związku Walki z Alkoholizmem. Był członkiem Obywatelskiego Komitetu Wykonawczego Obrony Państwa w 1920 r. Wraz z żoną Bronisławą, starszą siostrą Marii Skłodowskiej-Curie, która również była lekarką, otworzył w podwarszawskim Aninie prewentorium przeciwgruźlicze, które zamknięto po jego śmierci 6 września 1930 r. Żona Bronisława, na prośbę M. Skłodowskiej-Curie zaangażowała wówczas w budowę Instytutu Radowego w Warszawie.

1 listopada 1919 r. dr Józef Aleksiewicz otworzył we Lwowie Prywatną Klinikę Ortopedyczną i Lecznicę przy ul. Friedrichów I. Był to jego kolejny przyczynek do rozwoju ortopedii i rehabilitacji we Lwowie. Początkowo w lecznicy wykonywano jedynie drobne zabiegi chirurgiczne oraz stosowano czynniki fizykalne i zaopatrzenie ortopedyczne. W trakcie dwutygodniowego pobytu, spośród zabiegów fizjoterapeutycznych chory mógł skorzystać do ośmiu naświetlań lampą kwarcową, sześciu zabiegów diatermią, dwunastu masaży częściowych (twarzy, kończyn, tułowia), do czterech naświetlań promieniami Rentgena. Oprócz tego w terapii wykorzystywano prądy d’Arsonwala, elektroterapię, kąpiele czterokomorowe, kąpiele w gorącym powietrzu. Przez dwanaście dni stosowana była także gimnastyka i ćwiczenia oporowe na aparatach Zandera. Za dopłatą wykonywano kąpiele wodne, kąpiele z dodatkiem soli iwonickiej, kąpiele z dodatkiem gałązek igliwia oraz kąpiele elektryczne. Lecznica dysponowała także własną fabryką aparatów ortopedycznych, gorsetów, protez itp. W kolejnym roku działalności zmieniono nazwę ośrodka na Lecznicę Ortopedyczną i Fabrykę aparatów ortopedycznych i protez.

1 listopada 1940 r. w Bolonii zmarł Vittorio Putti (ur. 1880 r.), włoski lekarz chirurg, twórca nowoczesnej ortopedii, zwolennik helioterapii. Medycynę ukończył w 1903 r. Po kilku latach pobytu w niemieckich klinikach i szpitalach zaczął pracować jako asystent Codivilli w Rizzoli Orthopaedic Institute w Bolonii. W 1915 r. został dyrektorem pierwszej placówki ortopedycznej we Włoszech – Szpitala Rizzoli w Bolonii, który w czasie I wojny światowej był szpitalem wojennym, z warsztatem ortopedycznym zaopatrującym rannych w protezy, pomagający wielu  rannym. W okresie międzywojennym Putti przekształcił placówkę w Instytut Helioterapeutyczny Codivilla (po jego śmierci zmieniono nazwę na Instytut Helioterapii Codivilla-Putti). W rzeczywistości stworzył nową placówkę: powiększył dział radiologii, zbudował dwa nowe pawilony szpitalne, wyremontował salę do gimnastyki leczniczej (rehabilitacji). Stała się ona nie tylko pierwszym szpitalem ortopedycznym we Włoszech, ale wiodącą w skali światowej placówką naukową w zakresie chirurgii i rehabilitacji. Wniósł istotny wkład w rozwój ortopedii. Zajmował się wrodzonymi zwichnięciami stawu biodrowego, leczeniem złamań szyjki kości udowej, proponując użycie śrub zamiast gwoździ. Zajmował się artroplastyką, złamaniami kręgów, wrodzonymi deformacjami kręgosłupa. Wysunął hipotezę, że 90% przypadków rwy kulszowej jest pochodzenia kręgowego, dlatego proponował stosowanie podpór ortopedycznych, jako leczenie paliatywne. Wśród wielu innowacji wprowadzonych przez Puttiego dużą popularnością w Polsce w okresie międzywojennym cieszyły się wstążki stalowe wykorzystywane do zespalania odłamów kości, a także stół Puttiego, który m.in. zakupiła poznańska klinika ortopedyczna.

1 listopada 1982 r. w Wieliczce zmarł Mieczysław Skulimowski (ur. 1930 r.), lekarz, pionier subterranoterapii w Polsce. Był absolwentem Wydziału Lekarskiego AM w Krakowie (1954). W 1964 r. uzyskał stopień doktora nauk medycznych, w 1966 r. doktora habilitowanego. Był specjalistą chorób wewnętrznych oraz balneoklimatologii i medycyny fizykalnej. Profesor nadzwyczajny i kierownik Międzywydziałowej Katedry Historii Medycyny. Przyczynił się do uznania Wieliczki za miejscowość o charakterze uzdrowiskowym, gdzie stworzył pierwsze w Polsce mikroklimatyczne sanatorium podziemne, w którym do dziś leczy się choroby układu oddechowego. W latach 50. XX w. opracował metodę subterranoterapii, zwaną również metodą Skulimowskiego. Był autorem wielu publikacji naukowych dotyczących rehabilitacji, wykorzystania bogactw naturalnych Wieliczki do leczenia i rehabilitacji, w tym m.in. pt. Fizjoterapia (1982) przeznaczonej dla studentów kierunku fizjoterapia i lekarzy specjalistów w dziedzinie rehabilitacji. Praca stanowiła kompendium potrzebnych studentom wiadomości z zakresu fizjoterapii i jej praktycznego zastosowania w różnych specjalnościach medycznych. Był członkiem-założycielem Polskiego Towarzystwa Historii Medycyny, w 1963 r. twórcą w Wieliczce pierwszego w świecie Towarzystwa Naukowego Klimatoterapii Podziemnej.

3 listopada 1906 r. Alois Alzheimer (1864-1915), niemiecki lekarz psychiatra i neuropatolog, profesor psychiatrii Uniwersytetu Wrocławskiego, przedstawił na posiedzeniu Towarzystwa Neuropsychiatrii Południowo-Zachodnich Niemiec w Tybindze przypadek „specyficznej choroby kory mózgowej” u zmarłej 56-letniej pacjentki Auguste Deter. Poznał ją w listopadzie 1901 r. Od roku widoczne były u niej zmiany w zachowaniu: stała się zazdrosna i nie potrafiła wykonywać najprostszych czynności domowych, chowała przedmioty tak, że nie potrafiła ich znaleźć, czuła się śledzona i naprzykrzała się sąsiadom. Alzheimer stwierdził, że pacjentka nie posiada orientacji czasoprzestrzennej, nie potrafi sobie przypomnieć prawie żadnych szczegółów z życia i często daje odpowiedzi niemające żadnego związku z pytaniem. Jej nastroje szybko się zmieniały pomiędzy lękiem, nieufnością, odrzucaniem i popłakiwaniem. Nie można było pozwolić jej na swobodne poruszanie się po zakładzie, bo miała zwyczaj dotykać twarzy innych pacjentów, na co ci często reagowali agresją. Pomimo, że Alzheimer już po kilku miesiącach od poznania pacjentki przestał pracować w zakładzie psychiatrycznym we Frankfurcie, jednak pracując w Heidelbergu i później w Monachium, regularnie dowiadywał się o stan jej zdrowia. Zapobiegł nawet planowanemu przeniesieniu jej do tańszego zakładu, ponieważ zależało mu na możliwości zbadania mózgu pacjentki po jej śmierci. Po śmierci pacjentki w kwietniu 1906 r., badanie mikroskopowe wykazało rozległe zwyrodnienie komórek nerwowych. Alzheimer określił przedstawianą przez siebie chorobę jako choroba zapominania. Określenia „choroba Alzheimera” użył po raz pierwszy inny niemiecki psychiatra Emil Kraepelin (1856-1926) w swoim Podręczniku psychiatrii w 1910 r. Uznał chorobę za podtyp otępienia starczego. Oficjalnie nazwa ta została przyjęta na kongresie lekarzy w Lozannie w 1967 r.

3 listopada 1962 r. z inicjatywy Zespołu Leczniczego Usprawniania Katedry Katedra Medycyny Rehabilitacyjnej AM w Poznaniu kierowanego przez Janinę Sikorską-Tomaszewską zorganizowano w Poznaniu I Krajowy Zjazd Absolwentów Wyższych Uczelni Wychowania Fizycznego Pracujących w Rehabilitacji. W trakcie zjazdu podjęto decyzję o utworzeniu przy Polskim Towarzystwie Walki z Kalectwem Ogólnopolskiej Sekcji Instruktorów Gimnastyki Leczniczej. Ostatecznie powołano ją pod nazwą Ogólnopolska Sekcja Magistrów Wychowania Fizycznego Pracujących w Rehabilitacji. Pierwszą przewodniczącą Zarządu Sekcji została dr Maria Kozińska (kadencja 1963—1965), absolwentka AWF (1952) oraz AM (1964) w Warszawie. Autorka znanego, wielokrotnie wznawianego podręcznika pt. Korekcja wad postawy i wielu innych publikacji na ten temat. Korekcyjnej i leczniczej wartości wychowania fizycznego poświęciła całe swoje życie zawodowe.

3 listopada 1974 r. w Warszawie zmarł Bolesław Bartenbach (ur. 1897 r.), lekarz internista, opiekun polskiej reprezentacji podczas Igrzysk Olimpijskich w Los Angeles w 1932 r. Przed wybuchem wojny był kierownikiem działu badań lekarskich i ratunkowych Wojskowego Instytutu Przeciwgazowego w Warszawie (Instytut działał w latach 1922-1939), sędzią zawodów wojskowo-sportowych w maskach przeciwgazowych, organizowanych w Polsce od 1930 r. i cieszących się dużym uznaniem wśród społeczeństwa, a zwłaszcza w środowisku młodzieży. Zawody te przyczyniły się do podniesienia sprawności fizycznej żołnierzy, pododdziałów oraz młodzieży przedpoborowej. Był żołnierzem WP w randze majora, w czasie drugiej wojny światowej żołnierzem AK. W latach 1940-1944 pracował jako lekarz w Szpitalu Skarbowców w Warszawie przy ul. Leszno 1, w czasie Powstania Warszawskiego komendant szpitala w podziemiach firmy „Alfa-Laval” przy ul. Smulikowskiego, następnie przy ul. Kopernika 13. Komendant szpitala polowego przy ul. Hożej 13. Po upadku powstania trafił do obozu w Zeithain. Po wojnie był uznanym ftyzjatrą, prowadził badania w zakresie efektów rehabilitacji w ftyzjatrii. Po powrocie z obozu jenieckiego pracował na Dolnym Śląsku w Sanatorium w Bukowcu. W 1956 r. powrócił do Warszawy, gdzie przez 6 lat pełnił funkcję Naczelnika Wydziału Sanatoriów, przez kolejne 2 lata pracował jako lekarz rehabilitacji w Sanatorium Przeciwgruźliczym w Otwocku. W latach 1952-1963 był kierownikiem Działu Rehabilitacji w Instytucie Przeciwgruźliczym w Warszawie przy ul. Ludwika Pasteura. W 1963 r. przeszedł na emeryturę.

4 listopada 1891 r. weszła w życie Ustawa dla zdrojowisk galicyjskich, która była wprowadzona także w pozostałych zaborach. Nakazywała ona w każdym uzdrowisku opracowanie statutu, powołanie komisji, lekarza i zarządu zdrojowego. Komisja miała dbać o ogólny rozwój uzdrowiska oraz zarządzać funduszem kuracyjnym, który uzyskiwano z opłat kuracyjnych, taks za muzykę, opłat ściąganych od przedsiębiorstw, opłat za widowiska, zabawy i koncerty, a także z opłat pobieranych za używanie urządzeń utrzymywanych kosztem funduszu kuracyjnego oraz z dobrowolnych datków i darowizn. Wprowadzono także zapis mówiący o wyznaczeniu okręgu ochronnego, określanego przez władze górnicze dla każdego zdrojowiska, który chronił ujęcia wód leczniczych i zapewniał prawidłowy w tym względzie rozwój uzdrowisk. Wpłynęło to bezpośrednio na zwiększenie liczby lekarzy w zdrojowiskach oraz liczbę publikacji naukowych o tematyce balneoklimatycznej. Miało to zapewnić odpowiedni rozwój leczniczy, kulturalny i ekonomiczny kurortu. W 1899 r. sejm galicyjski przyjął drugą ustawę uzdrowiskową, tzw. budowlaną, która była uzupełnieniem poprzedniej i regulowała sprawy dotyczące rozwoju i przeznaczenia zdrojowisk. Obie te ustawy wprowadziły nowoczesne przepisy uzdrowiskowe we wszystkich uzdrowiskach na terenach polskich, a nieco później podobne ustawy obowiązywały na terenach pozostałych zaborów.

4 listopada 1953 r. w imieniu instruktorów gimnastyki leczniczej z całego kraju mgr Maria Wikarjowa skierowała do Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego pismo z prośbą o utworzenie Sekcji Gimnastyki Leczniczej przy PTOiT, „aby w sposób zorganizowany i planowy w oparciu o pomoc lekarzy pogłębiać wiedzę z zakresu naszej specjalności”. Prezes Towarzystwa prof. Wiktor Dega przychylnie ustosunkował się do prośby, jednak na przeszkodzie stanęły względy formalne. Przyjęciu fizjoterapeutów w szeregi PTOiT sprzeciwiło się Polskie Towarzystwo Lekarskie, które wskazało, że statut ortopedów przewidywał jedynie członkostwo lekarzy. Pierwszą sekcję naukową zrzeszającą fizjoterapeutów powołano dopiero w 1962 r. Przy Polskim Towarzystwie Walki z Kalectwem powstała wówczas Ogólnopolska Sekcja Magistrów Wychowania Fizycznego Pracujących w Rehabilitacji.

4 listopada 1989 r. w Nowym Jorku zmarł Howard A. Rusk (ur. 1901 r.), lekarz, twórca medycyny rehabilitacyjnej. W czasie drugiej wojny światowej, pracując w Korpusie Sił Powietrznych USA, wprowadził opracowany przez siebie bardzo skuteczny model rehabilitacji, który szybko zastosowano w innych rodzajach wojsk. Od tej pory lekarze zaczęli z powodzeniem wykorzystywać ćwiczenia fizyczne, ciepło, masaże, elektrostymulację, diatermię, promienie rentgenowskie, itp. W 1947 r. założył Instytut Medycyny Fizykalnej i Rehabilitacji w nowojorskim Bellevue Center. Był to nowoczesny, doskonale wyposażony i zorganizowany, pierwszy w świecie oddział rehabilitacji. Sformułował podstawowe zasady rehabilitacji, w których podkreślał, że pacjenta należy leczyć całościowo, uwzględniając jego potrzeby społeczne, emocjonalne i psychologiczne. W 1955 r. założył Światową Fundację Rehabilitacji, której celem było wdrażanie programów rehabilitacyjnych, pomoc osobom niepełnosprawnym w krajach słabiej rozwiniętych oraz wspieranie specjalistów rehabilitacji. Amerykański uczony wraz z prof. Wiktorem Degą uważany jest za twórcę współczesnej rehabilitacji. W 1984 r. Uniwersytet Nowojorski zmienił nazwę szpitala, nadając mu imię prof. Howarda Ruska.

5 listopada 1929 r. rozpoczęła się działalność dydaktyczna w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego w Warszawie. Obok zajęć praktycznych, pełny program nauczania w dwuletnim studium obejmował przedmioty: anatomia człowieka z mechaniką ruchów, antropologia, biologia, biometria, fizjologia, fizyka i chemia, organizacja wychowania fizycznego, gimnastyka lecznicza, masaż, higiena osobnicza i społeczna, higiena szkolna, higiena ćw. cielesnych, tereno- i krajoznawstwo, geografia turystyczna, narciarstwo, pedagogika, teoria sporów, pomoc doraźna, przysposobienie wojskowe, psychologia, socjologia, technologia sprzętu i budownictwo dla celów wychowania fizycznego, historia wychowania fizycznego, sporty motorowe. Stosunek zajęć praktycznych do teoretycznych wynosił 2:1 (1400 godzin ćwiczeń i 720 wykładów).

5 listopada 1936 r. rozpoczęły się ogólnopolskie badania lekarskie, które trwały przez miesiąc. Objęto nimi dzieci i młodzież szkół powszechnych i średnich na terenie całej Polski, a więc miasta i wsie. Chodziło o to, aby uwzględnić wszystkie wpływy jakie mogły mieć poszczególne tereny, cechy antropologiczne ludności i środowisko, z którego dziecko pochodziło, aby na podstawie otrzymanych wyników i porównań można było opracować informacje o przydatności materiału ludzkiego, jakim mogłoby rozporządzać Państwo za kilkanaście lat. W tym celu opracowano jednolitą kartę badań, w której uwzględniono wszelkie możliwe i łatwo dostrzegalne odchylenia zdrowia i budowy ogólnej oraz kończyn, przy zachowaniu przejrzystości karty oraz możności łatwego i szybkiego notowania wyników badań. Znalazła się w niej część zawierająca najprostsze pomiary antropometryczne oraz ocenę typu budowy ciała. W karcie badań odnotowywano też dane dotyczące środowiska z jakiego badane dziecko pochodziło, jak również obserwacje dotyczące jego stanu zdrowia oraz stosunku do sportu i ćwiczeń fizycznych. W ostatniej części przewidziano zapis o ostatecznej kwalifikacji wartości biologicznej badanego w wyniku zestawienia przeprowadzonych badań, z zaliczeniem badanego do grupy zdrowych z oceną mocnego, średniego lub słabego zdrowia, lub do grupy kalek, upośledzonych lub też cierpiących na chorobę przewlekłą.

5 listopada 1985 r. w Zabrzu prof. Zbigniew Religa (1938-2009) przeprowadził pierwszy udany przeszczep serca w Polsce. Zabieg trwał 23 godziny. Pacjentem był Tadeusz Żytkiewicz, który niestety w wyniku sepsy zmarł po dwóch miesiącach. 

6 listopada 1908 r. we Lwowie zmarł Antoni M. Durski (ur.  1854 r.), popularyzator gimnastyki, naczelnik sokol­stwa. Był uczniem Edwarda Madeyskiego. Prowadził kursy dla kierowników sokolich we Lwowie i Krakowie. Współpracował z „Przewodnikiem Gimnastycznym” – organem Towa­rzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Twórca programu i systemu sokolego. Opublikował kilka roz­praw, z których najważniejszą jest opracowanie polskiej terminologii gimnastycz­nej. Jako uznany fachowiec był egzaminatorem w komisji egzaminacyjnej dla nauczycieli gimnastyki w szkołach średnich. Przyczynił się do zwiększenia liczby członków „Sokoła”.

7 listopada 1867 r. nastąpiło zatwierdzenie Wydziału Lekarskiego w ramach Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu. Jego pierwszym prezesem został dr Teofil Matecki. W 1887 r. Wydział Lekarski skupiał 80 medyków na 457 wszystkich członków Towarzystwa. Funkcję prezesa Wydziału Lekarskiego do końca 1939 r. w kolejności pełnili: dr Teofil Matecki, dr Teofil Kaczorowski, dr Bolesław Wicherkiewicz, dr Heliodor Święcicki, dr Franciszek Chłapowski, dr Stanisław Łazarewicz, dr Tadeusz Dembiński, dr Adam Karwowski, dr Stefan Borowiecki, dr Witold Kapuściński, dr Paweł Gantkowski i dr Tadeusz Szulc.

7 listopada 1981 r. na swoim pierwszym posiedzeniu w Warszawie ukonstytuował się nowy Zarząd Główny Sekcji Fizjoterapii, wybrany w trakcie gdańskiego Zjazdu (25-27 września). Przewodniczącym został dr Wiesław Kubiś, wiceprzewodniczącymi mgr Maria Suwalska, dr Lucjan Matluch i dr Jerzy Orłowski, sekretarzem mgr Maria Grodner, a członkami Zarządu zostali doc. Krystyna Dobosiewicz, doc. Ewa Zeyland-Malawka, dr Włodzimierz Gruszczyński, dr Andrzej Zaleszczuk, dr Tadeusz Henicz, mgr Stanisław Kost.

10 listopada 1493 r. w Einsiedeln (Szwajcaria) urodził się Paracelsus (wł. Phillippus Aureolus Theophrastus Bombastus von Hohenheim), szwajcarski doktor medycyny, alchemik i filozof, pionier jatrochemii, nazywany „ojcem nowożytnej medycyny”. Był zwolennikiem medycznej wartości gorących i zimnych źródeł (balneologii) oraz kąpieli. W 1535 r. odwiedził zdrój w Bad Ragaz w Szwajcarii i napisał pracę o jego hydroterapii. Doceniał wartość masażu, ze względu na jego wpływ na krążenie krwi i jego lecznicze wartości oraz okazywanie troski dla chorego i potrzebującego. Uważał, że medycyna powinna być ugruntowana w poznaniu Boga i natury. Do poznania rzeczy – a także chorób oraz terapii – miały być niezbędne, z jednej strony, dowody empiryczne, z drugiej ujęcie spraw w całości: „Albowiem człowieka można ująć jedynie z punktu widzenia makrokosmosu, człowiek nie może się poznać sam z siebie. Lekarz staje się doskonały dopiero wtedy, gdy zda sobie sprawę z tej zgodności” (Opus Paramirum). Twierdził, że lekarz, jeśli ma odpowiednio wykonywać swą pracę, oprócz łaski boskiej potrzebuje znajomości i biegłości w czterech dyscyplinach: filozofii, astronomii, alchemii i rzetelności. Zmarł 24 września 1541 r. w Salzburgu (Austria).

10 listopada 1918 r. (jakże pamiętna data w dziejach Polski) dr Szymon Starkiewicz (1877-1962) zakupił pierwsze grunty na Górce w Busku-Zdroju w celu wybudowania budynku z przeznaczeniem pod letnie kolonie dla dzieci. Następnie doprowadził do zawiązania się Komitetu Budowy Kolonii w Busku, który w 1922 r. przekształcił się w Zarząd Stowarzyszenia „Kolonja Lecznicza Dziecięca im. d-ra med. Rektora Józefa Brudzińskiego przy zdroju w Busku na Górce”. Aby zabezpieczyć finansowo sanatorium dr Starkiewicz powołał w 1922 r. Stowarzyszenie „Górka” o charakterze spółki akcyjnej. Z jego inicjatywy powstało też Towarzystwo Przyjaciół „Górki”, które od 1932 r. wydawało czasopismo „Górka”, połączone w 1936 r. z czasopismem Polskiego Komitetu Opieki nad Dzieckiem „Życie Dziecka”. Uruchomienie murowanego sanatorium na 200 łóżek nastąpiło oficjalnie jesienią 1927 r. Wówczas po raz pierwszy zatrzymano kilkadziesiąt dzieci z Kolonii Letniej na zimę. Doktorowi Starkiewiczowi powierzono stanowisko dyrektora. Od września 1932 r. przyjmowano tam dzieci w wieku od 4 do 14 lat, nie tylko z gruźlicą kostno-stawową, węzłów chłonnych i skóry, ale też z chorobą reumatyczną, anemią, nerwicą, z upośledzeniem umysłowym itp. Leczono różne przypadki, od zwykłego powiększenia węzłów chłonnych, zniekształcającego zapalenia stawów, po ropiejące schorzenia układu kostno-stawowego. Nie przyjmowano jedynie dzieci z czynną gruźlicą płuc.

10 listopada 1928 r. zarejestrowało się w Poznaniu Polskie Towarzystwo Ortopedyczne. Na wniosku o rejestrację towarzystwa podpisali się dr Henryk Cetkowski, Franciszek Raszeja oraz Wiktor Dega.

11 listopada 1918 r. odbyło się pierwsze posiedzenie Komisji Organizacyjnej Uniwersytetu Poznańskiego. Zdecydowano wówczas o podjęciu starań o utworzenie Wydziału Filozoficznego przy poparciu Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej (ówczesnej władzy politycznej, zwierzchniej dla ziem polskich w byłym zaborze pruskim) oraz Międzyuniwersyteckiej Komisji Stabilizacyjnej (reprezentowanej przez ministra oświaty). Kilka miesięcy później (luty 1919 r.) w strukturach Wydziału Filozoficznego powołano Katedrę Higieny Szkolnej i Teorii Wychowania Fizycznego, na bazie której utworzono następnie Studium WF.

11 listopada 2007 r. w pięćdziesiątą rocznicę śmierci Józefa Aleksiewicza dokonano uroczystego odsłonięcia i poświęcenia na budynku Starych Łazienek w Iwoniczu-Zdroju tablicy upamiętniającej Jego zasługi dla medycyny i rehabilitacji. I choć przez pewien czas, ze względów politycznych zapomniano o tych dokonaniach, po latach napisano o Nim w następujący sposób: „Kochał ten Iwonicz. Tutaj była jego cicha praca bez rozgłosu, budząca przywiązanie, miłość i szacunek wszystkich, którzy się z Nim spotykali. Przeprowadził mnóstwo operacji i wyleczeń ze złamań oraz schorzeń reumatycznych […]. Promieniował dobrocią. Jego osobowość miała dziwny czar. Leczył za darmo. Niezwykły był z niego człowiek”. My, którzy nie znaliśmy osobiście doktora, ale znamy jego twórczą pracę zawodową, ze swej strony możemy jedynie dodać, że udane próby stworzenia ośrodka prowadzącego leczenie operacyjne, zaopatrzenie ortopedyczne i rehabilitację wśród ofiar pierwszej wojny światowej, sprawiły, iż wspomniana pionierska działalność na terenie Lwowa w latach 1912–1930 istotnie przyczyniła się do rozwoju nowych specjalności medycznych, jakimi były w tym czasie ortopedia i rehabilitacja. Publikując na łamach czasopism medycznych swoje doświadczenia kliniczne z ciężkich lat pierwszej wojny światowej, a także uwagi i spostrzeżenia z lat późniejszych, dr J. Aleksiewicz z całą pewnością zasłużył na miano pioniera polskiej rehabilitacji i umieszczenie go w panteonie pionierów polskiej medycyny oraz rehabilitacji leczniczej i zawodowej.

12 listopada 2023 r. w Elblągu zmarła Helena Pilejczyk (1931-2023) – polska łyżwiarka szybka, olimpijka (Squaw Valley 1960, Innsbruck 1964), 37-krtotna mistrzyni i 5-krotna wicemistrzyni Polski, 40-krotna rekordzistka kraju. Zdobywczyni brązowego medalu podczas Zimowych Igrzysk Olimpijskich w 1960 r. oraz tzw. małego wicemistrzostwa świata w Östersund (1960). Zawodniczka klubów elbląskich: Stali, Turbiny i Olimpii, następnie nauczycielka i trenerka. Podczas ZIO w Squaw Valley, w pierwszym konkursie na dystansie 500 m była dwunasta, w kolejnym na 1000 m – piąta, wreszcie 21 lutego 1960 r. zdobyła brązowy medal w biegu na 1500 m. W tym samym biegu długo prowadziła inna Polka Elwira Seroczyńska (1931-2004), która ostatecznie zdobyła srebrny medal. „Wiedziałam, że jestem w wielkiej formie, po wyniku Elwiry widać było, że po prostu jesteśmy świetnie przygotowane przez trenera właśnie na ten, najważniejszy w całej karierze start” – wspominała po latach H. Pilejczyk. Podczas ZIO w Innsbrucku jej najlepszym wynikiem była 15. pozycja w biegu na 1000 m. W pozostałych startach plasowała się w trzeciej dziesiątce. W 1972 r. wycofała się z czynnego życia sportowego. Wróciła do pracy pedagogicznej i trenerskiej w Olimpii, a później CWEKS Orzeł.

13 listopada 1837 r. Senat Rządzący Wolnego Miasta Krakowa zatwierdził Program urządzenia szkoły gimnastycznej prof. Ludwika Bierkowskiego (1801-1860). Program szkoły przygotowany został na szeroką skalę. Zakładał zatrudnienie siedmiu nauczycieli. Obok nauczycieli „atletyki, zręczności i równowagi, woltyżowania, tańca, śpiewu oraz pływania”, w zakładzie miał być zatrudniony lekarz (biegły anatom), który miał być obecny przy wszystkich ćwiczeniach i czuwać, w jakim zakresie nauczyciel może stosować u ucznia ćwiczenia z korzyścią dla niego. Urządzenie zakładu wzorowane było na paryskiej szkole gimnastycznej Francesco Amorosa.

13 listopada 1872 r. we Lwowie urodził się Eugeniusz Witold Piasecki, późniejszy lekarz, nauczyciel gimnastyki, teoretyk wychowania fizycznego, pierwszy docent higieny szkolnej, współtwórca terminologii harcerskiej. Na świat przyszedł w Zakładzie Wodoleczniczym Kisielka przy ul. Kąpielowej 6, którego dyrektorem był jego ojciec Wenanty Piasecki (1832-1909), jeden z pierwszych krzewicieli fizjoterapii oraz hydroterapii w Galicji. Wyrastał w szczęśliwej rodzinie pod opieką matki Klementyny Tekli z Hendrichów oraz w gronie rodzeństwa: Klemensa, Walentyny i Zofii. W 1880 r. rodzina Piaseckich przeprowadziła się do Zakopanego, gdzie ojciec kupił zakład wodoleczniczy w Kuźnicach, a po jego sprzedaży rozpoczął budowę nowoczesnego zakładu wodoleczniczego „Klemensówka” przy ul. Chramcówki 36. Dzięki temu młody Piasecki z fizjoterapią stykał się od dziecka. Mieszkając w zakładach wodoleczniczych we Lwowie i w Zakopanem miał okazję do poznania gimnastyki leczniczej, hydroterapii, elektroterapii, masażu i dietetyki. Ojciec wszczepiał mu rozsądne poglądy związane z wychowaniem fizycznym i fizjoterapią, chroniąc od jednostronności, a jednocześnie kładąc fundament późniejszego kierunku osobistego rozwoju. W 1890 r. Piasecki ukończył gimnazjum w Krakowie i podjął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego. Rok później, za namową ojca, przeniósł się do Krakowa by studiować medycynę na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego. W tym czasie aktywnie działał w krakowskim „Sokole” oraz był uczestnikiem kursu gimnastyki dla nauczycieli szkół średnich i ludowych. Dzięki współpracy z prof. Henrykiem Jordanem (1842–1907) poznał jego poglądy na wychowanie fizyczne oraz rekreację dzieci i młodzieży. Pod koniec studiów pełnił funkcję przewodnika w Parku Jordana w Krakowie. Dyplom doktora wszech nauk lekarskich uzyskał w 1896 r.

14 do 15 listopada 2007 r. odbył się w Krakowskim Centrum Rehabilitacji w Krakowie pierwszy egzamin specjalizacyjny z fizjoterapii. Wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu środowiska, dzięki osobistemu zaangażowaniu prof. Zbigniewa Śliwińskiego i dr. Marka Kiljańskiego, na mocy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30.09.2002 r. ustanowiono odrębną specjalizację zawodową realizowaną w ośrodkach posiadających akredytację Ministerstwa Zdrowia.

15 listopada 1954 r. w Leysin zmarł Auguste Rollier (ur. 1874 r.), szwajcarski chirurg, pionier helioterapii w gruźlicy kości, od 1928 r. honorowy profesor Uniwersytetu w Lozannie. W 1903 r. w Leysin (1560 m n.p.m.) w Szwajcarii założył wysokogórskie sanatorium, w którym po raz pierwszy zastosował słońce i powietrze w terapii gruźlicy kości. Było to leczenie uzupełniająco-dopełniające, w którym oprócz leczenia klimatycznego i naświetlania, stosowano terapię zajęciową i unieruchomienie. W 1913 r. Rollier  opublikował książkę na ten temat Helioterapia. Istotne w jego terapii było to, że stosował naświetlania w każdej porze roku, przez co podniósł wartość naświetlań zimowych w klimacie wysokogórskim z jego przejrzystym powietrzem, a także to, że naświetlał nie tylko chore tkanki, ale cały organizm. Metoda ta uznana została za skuteczną, i choć straciła dziś swe znaczenie, gdyż rozwój chemioterapii przyczynił się do zmian postępowania leczniczego w gruźlicy, to helioterapia w dalszym ciągu jest stosowana w leczeniu i profilaktyce, zwłaszcza w uzdrowiskach. Wielu lekarzy podkreśla przy tym, że gruźlica – jak żadna inna choroba – wymaga leczenia uzdrowiskowego. „Na wiele innych chorób wystarcza leczenie domowe, opieka rodziny, wreszcie szpital powszechny; dla suchotnika jest najczęściej przedsionkiem cmentarza, a leczenie w domu, choćby zamożnym, nie daje dobrych rezultatów, a nadto grozi szerzeniem się choroby wśród najbliższego otoczenia”.

16 listopada 2002 r. zmarł w Białymstoku Jan Czaczkowski (ur. 1940 r.), fizjoterapeuta, wieloletni wykładowca w Medycznym Studium Zawodowym w Białymstoku, nauczyciel wielu pokoleń fizjoterapeutów. Był absolwentem Wydziału Wychowania Fizycznego AWF w Warszawie (1965), magister wychowania fizycznego. Słuchacz kursu z zakresu rehabilitacji dla instruktorów gimnastyki leczniczej w Ośrodku Szkoleniowym Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie przy Klinice Ortopedycznej AM w Poznaniu Kurs ten był równorzędny z ukończeniem specjalizacji w zakresie rehabilitacji leczniczej w toku normalnych wyższych studiów wychowania fizycznego. W 1986 r. został specjalistą drugiego stopnia w zakresie rehabilitacji ruchowej. W latach 1965-2002 pracował w Państwowym Szpitalu Klinicznym im. dr. J. Sztachelskiego w Białymstoku, w Klinice Rehabilitacji. W placówce tej był kierownikiem zespołu kinezyterapii odpowiedzialnym za pracę naukową działu, kierownikiem praktyk słuchaczy Medycznego Studium Zawodowego (wydz. fizjoterapii) w Białymstoku. Kierował zespołem zajmującym się usprawnianiem chorych leczonych na oddziałach: ortopedycznym, kardiologicznym, chirurgii ogólnej, reumatologii, alergologii, neurologii dziecięcej i dorosłych. Ceniony za fachowość, wiedzę praktyczną i umiejętność nauczania właściwego stosunku do chorych. Zob. więcej: http://sekcjahistoryczna.fizjoterapia.org.pl/czaczkowski-jan/

17 listopada 1868 r. w Warszawie urodził się Ludwik K. Dydyński, lekarz neurolog i balneolog. W 1900 r. otworzył „Dom Zdrowia dla Chorych Nerwowych”, a po kilku latach wybudował i uruchomił „Sanatorium i Zakład wodoleczniczy D-ra L. Dydyńskiego” w Warszawie. Zakład stworzony i wyposażony na wzór europejski, cieszył się dużą renomą i uznaniem do 1937 r. Była to trzypiętrowa lecznica z 30 pojedynczymi salami, posiadała dział przyrodoleczniczy i salę operacyjną. W dziale terapii fizykalnej znajdowały się przyrządy do hydroterapii, światłolecznictwa, termoterapii, elektroterapii i masażu. Uzupełnieniem była duża sala gimnastyczna, wyposażona w przyrządy Zandera. Od 1917 r. Dydyński pracował w Dyrektoriacie Służby Zdrowia MSW w referacie Zakładów Leczniczych, gdzie zajmował się uzdrowiskami. W marcu 1919 r. został kierownikiem Wydziału Zdrojowisk Ministerstwa Zdrowia Publicznego, co pozwoliło mu na nawiązanie współpracy z wybitnymi balneologami. Następnie został współorganizatorem, a w 1928 r. prezesem spółki akcyjnej „Towarzystwa Zdroje Polskie”, mającej na celu gromadzenie funduszy na potrzeby uzdrowisk. Zaangażowany był także w działalność społeczną, m.in. należał do Komitetu Głównego PCK, w latach 1928-1935 był prezesem Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności, w latach 1929-1937 należał do zespołów redakcyjnych czasopisma „Neurologia Polska” i „Medycyna”. Autor wielu prac z zakresu neurologii, balneologii i historii medycyny, m.in. pt. Nasze zdrojowiska i uzdrowiska jako źródło bogactwa krajowego (Warszawa 1919). Zmarł 17 września 1942 r.

17 listopada 1918 r., z pominięciem drogi ustawodawczej, utworzone zostały dwa ministerstwa: Ministerstwo Zdrowia oraz Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej. Ustawą z dnia 28 listopada 1923 r. Ministerstwo Zdrowia zostało zlikwidowane, a rozporządzeniem Prezydenta RP z 18 stycznia 1924 r. przekazano jego kompetencje Ministerstwom Spraw Wewnętrznych oraz Pracy i Opieki Społecznej.

17 do 18 listopada 1928 r. prof. Ireneusz Wierzejewski zorganizował w Poznaniu I Zjazd Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego. Celem Zjazdu było stworzenie ram opieki nad kalekami na skutek wypadków i chorób narządów ruchu. Przemawiając na otwarcie obrad Profesor stwierdził, że opieka nad kalekami-ułomnymi jest jeszcze w Polsce bardzo zaniedbana, niedostateczna i w dużej mierze uzależniona od dobrej woli oraz skromnych środków gminnych kas. Liczbę niepełnosprawnych (ułomnych) szacował wówczas na ponad 60 tys. osób do 14 roku życia. Jednocześnie stwierdził, że duży odsetek tych osób (nawet 80%) mógłby pozbyć się całkowicie lub częściowo swego kalectwa po odpowiednim leczeniu. Dodał, że zawsze leczenie to jest długotrwałe, a wówczas z „bezczynnego żebraka, ciężaru gminy”, mógłby się stać człowiekiem pracującym i płacącym podatki. Warunkiem zmiany tego stanu miało być skierowanie takiego człowieka na odpowiednie leczenie do odpowiedniego zakładu ortopedycznego.

17 do 19 listopada 2011 r. w Łodzi obradował XV Jubileuszowy Kongres PTF. Oprócz kilkuset fizjoterapeutów z Polski, uczestniczyło w nim wielu gości z zagranicy m.in. przewodnicząca ER WCPT Sarah Bazin, I wiceprzewodniczący Roland Craps, II wiceprzewodnicząca Sonia Sauto, sekretarz generalny David Gorria, prezydent Amerykańskiego Stowarzyszenia APTA R. Scott Ward, przewodniczący Maltańskiego Towarzystwa  Fizjoterapii John Xerri de Caro, przedstawiciel fizjoterapeutów z Ameryki Południowej David L. Sanchez, Philip Paul Tygiel, twórca metody FED Sastre Santos Fernandez, przedstawiciel fizjoterapeutów z Indii Swaninathan Narasimnan i inni. Podczas Walnego Zebrania Sprawozdawczo-Wyborczego wybrano Zarząd Główny na kadencję 2011-1015, który ukonstytuował się w składzie: prezes – dr Marek Kiljański, I wiceprezes – prof. Zbigniew Śliwiński, II wiceprezes – prof. Jan Szczegielniak, skarbnik – mgr Renata Szczepaniak, sekretarz – prof. Marek Żak, członkowie: dr Marek Woszczak, doc. dr Krzysztof Gieremek, dr Wojciech Kiebzak, dr Andrzej Permoda, dr Jacek Łuniewski, mgr Romuald Tokarski, mgr Sebastian Zduński, mgr Katarzyna Syrewicz.

18 listopada 1876 r. w Budkach Nieznanowskich urodził się Walerian Sikorski (1876 r.), nauczyciel, metodyk i teoretyk wychowania fizycznego. Był absolwentem Seminarium Nauczycielskiego we Lwowie (1897) i rocznego kursu nauczycielskiego w Królewskim Centralnym Instytucie Gimnastycznym w Sztokholmie (1909). Pełnił funkcję kierownika kursów gimnastyczno-sportowych dla oficerów we Lwowie (1919–1920) i w Poznaniu (1920–1921). Był komendantem Centralnej Wojskowej Szkoły Gimnastyki i Sportów (1921–1926) oraz wykładowcą metodyki w Studium WF Uniwersytetu Poznańskiego. Naczelnym wizytatorem wychowania fizycznego w Ministerstwie Wierzeń Religijnych i Oświecenia Publicznego (1926–1929), naczelnym redaktorem miesięcznika „Wychowanie Fizyczne”, członkiem Rady Naukowej Wychowania Fizycznego (1927–1939). Zginął w 1940 r. w Charkowie.

19 listopada 1989 r. w Warszawie zmarł Adam Kunicki (ur. 1903 r.), lekarz, neurochirurg, współtwórca krakowskiej i polskiej neurochirurgii. Był absolwentem Wydziału Lekarskiego UJ w Krakowie (1928 r.). W latach 1926-1930 pracował jako asystent Kliniki Neurologiczno-Psychiatrycznej UJ, w latach 1931-1936 jako asystent Oddziału Neurologicznego US w Łodzi. W Oddziale Neurochirurgii UW pracował niemal od początku jego istnienia. Gdy przybył do stolicy miał już pewne doświadczenie w neurochirurgii. Odbył szkolenie zagraniczne we Francji i zoperował z powodzeniem guz mózgu w łódzkim szpitalu. W Klinice Neurochirurgicznej UW pracował aż do jej zniszczenia w 1944 r. Po Powstaniu Warszawskim znalazł się w obozie przejściowym w Pruszkowie. W 1945 r. wrócił do Krakowa. W 1948 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego, w 1956 r. uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. W latach 1946-1951 organizował Oddział Neurochirurgiczny Wydziału Lekarskiego AM w Krakowie, w latach 1951-1970 był kierownikiem Kliniki Neurochirurgii AM w Krakowie. W 1970 r. wyjechał do Warszawy, gdzie został kierownikiem Oddziału Neurochirurgicznego i dyrektorem Centrum Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN (1970-1976). W latach 1972-1982 był przewodniczącym Komisji Nauk Neurologicznych PAN. Uważany za twórcę krakowskiej neurochirurgii. W 1945 r. został wiceprezesem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Neurologicznego i Neurochirurgicznego. Był też wiceprezesem Światowej Federacji Towarzystw Neurochirurgicznych.

19 do 22 listopada 2015 r. w Pabianicach odbył się XVI Kongres Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii. Zjazd Delegatów wybrał władze stowarzyszenia na kolejną kadencję. Prezesem Zarządu Głównego został wybrany dr Marek Kiljański, natomiast w skład ZG weszli: prof. Zbigniew Śliwiński i prof. Jan Szczegielniak – wiceprezesi, Renata Szczepaniak – skarbnik, Marek Woszczak – sekretarz oraz członkowie: Katarzyna Syrewicz, Andrzej Czamara, Joanna Kałuża-Pawłowska, Krzysztof Kassolik, Grażyna Brzuszkiewicz-Kuźmicka, Jacek Łuniewski, Marcin Szczepanik i Ireneusz Hałas.

22 listopada 1897 r. w Poznaniu urodził się Janusz Zeyland, jeden z najwybitniejszych polskich ftyzjatrów okresu międzywojennego, pionier szczepień BCG w Polsce. Udowodnił, że do martwicy dochodzi, gdy znaczne liczby prątków BCG nagromadzone są na ograniczonej przestrzeni tkankowej. Przysłużył się upowszechnieniu szczepień BCG nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Od końca 1924 r. do końca grudnia 1926 r. był najpierw starszym asystentem, a następnie adiunktem Zakładu Anatomii Patologicznej Uniwersytetu Poznańskiego. Od stycznia 1927 r. do wybuchu wojny w 1939 r. pracował jako asystent, a następnie adiunkt w Klinice Chorób Dziecięcych w Poznaniu. Od 1940 r. pracował w Warszawie. W kwietniu 1929 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego, a w kwietniu 1939 r. nominację na profesora tytularnego. Był autorem 62 prac naukowych. Został zamordowany przez hitlerowców podczas masakry w Szpitalu Wolskim w Warszawie w dniu 5 sierpnia 1944 r.

22 listopada 1945 r. w Warszawie zmarł Olgierd H. Krukowski (ur. 1893), lekarz chorób zakaźnych, mikrobiolog, neurolog, neuropatolog, kręgarz. Medycynę studiował w Odessie (w latach 1911-1916). W czasie pierwszej wojny światowej służył jako kapitan w armii rosyjskiej, w 1917 r. walczył na froncie w Rumunii. Jako inwalida wojenny uznany został za niezdolnego do służby wojskowej. Początkowo pracował jako lekarz ziemski na Podolu. W 1922 r. przeniósł się do Lwowa, gdzie pracował w Instytucie Biologii UJK nad zarazkami duru plamistego (był karmicielem zakażonych wszy) oraz w Szpitalu Państwowym jako sekundariusz oddziału zakaźnego. W Zakładzie Anatomii Patologicznej wraz z Ludwikiem Fleckiem (1896-1961) opracował szczepionkę przeciw durowi plamistemu. Po zweryfikowaniu dyplomu lekarskiego w Poznaniu (1923), rok później przeniósł się do Warszawy, gdzie zajął się praktyką prywatną w dziedzinie neurologii. W tym czasie zajął się też kręgarstwem, które propagował w formie odczytów, pogadanek i publikacji. Był autorem pierwszego w Europie podręcznika napisanego przez lekarza na ten temat, zatytułowanego Kręgarstwo jako nowa metoda leczenia (Wilno 1926). Obok podstawowych informacji anatomicznych, przedstawił w nim szczegółowo techniki zabiegów kręgarskich, m.in. nastawianie kręgów. Opisał też konkretne przykłady zastosowania tej terapii w praktyce lekarskiej. W innych swoich publikacjach o charakterze broszur, także w prosty sposób wyjaśniał meandry kręgarstwa. Były to prace pt. Chiropractic – kręgarstwo – chiroterapja, Warszawa 1930; Kręgarstwo dla dzieci i młodzieży, Warszawa 1928; Kręgarstwo dzisiaj. Rok 1927, Warszawa 1927; Kręgarstwo z zaburzenia trawienne, Warszawa 1928; Wiek i kręgarstwo, Warszawa 1928; Zastosowanie kręgarstwa przy gruźlicy płuc, Warszawa 1928. W czasie drugiej wojny światowej był więziony na Pawiaku.

22 do 24 listopada 1962 r. z inicjatywy Zespołu Leczniczego Usprawniania Katedry Katedra Medycyny Rehabilitacyjnej AM w Poznaniu kierowanego przez Janinę Sikorską-Tomaszewską zorganizowano w Poznaniu I Krajowy Zjazd Absolwentów Wyższych Uczelni Wychowania Fizycznego Pracujących w Rehabilitacji. Przewodniczącą komitetu organizacyjnego była dr Janina Tomaszewska, kierownik pierwszego w Polsce i w Europie oddziału rehabilitacji, będąca również magistrem wf. Uczestnicy zjazdu wyznaczyli sobie dwa cele: przedstawienie dorobku naukowego oraz sprawy organizacyjne fizjoterapeutów. W pierwszej części omówiono zagadnienia dotyczące teorii i metodyki gimnastyki leczniczej, sportu inwalidów oraz usprawniania niewidomych. W części organizacyjnej 208 uczestników powołało do życia Sekcję Magistrów WF Pracujących w Rehabilitacji. Wybrano Zarząd Sekcji, której przewodniczącą została dr Maria Kozińska z Warszawy oraz postanowiono organizować co 3 lata krajowe zjazdy.

23 listopada 1902 r. powstało w Kościelisku koło Zakopanego sanatorium, założone przez ftyzjatrę Kazimierza Dłuskiego (1855–1930), którym zarządzał do 1919 r. Z zakładu tego wyszło wiele naukowych publikacji autorstwa Dłuskiego i jego asystentów, m.in. Olgierda Sokołowskiego (1885–1944), późniejszego dyrektora sanatorium „Odrodzenie”, powstałego w latach międzywojennych.

23 listopada 1918 r. dr Władysław Dybowski, absolwent Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie wstąpił do Wojska Polskiego. Był lekarzem wojskowym,  zajmującym się medycyną sportową i lotniczą. Początkowo pracował w Szpitalu Zapasowym nr 1 we Lwowie, następnie był referentem higieny przy Szefie Sanitarnym Dowództwa Frontu Galicyjskiego i dowódcą II Ruchowego Szpitala Zapasowego VI armii. U przełożonych miał wówczas opinię dobrego organizatora, energicznego i obowiązkowego, nadającego się na stanowiska kierownicze. Cechy te okazały się przydatne w latach późniejszych, gdy w latach 1928-1939 był odpowiedzialny za nadzór nad poradnictwem sportowo-lekarskim w Polsce.

24 listopada 1906 r. w Berlinie zmarł Izydor Zabłudowski (ur. 1851 r.) polsko-rosyjsko-niemiecki lekarz i pisarz żydowskiego pochodzenia. Studiował medycynę w Sankt Petersburgu (1882), był uczniem Johana Mezgera (1838-1909) z Amsterdamu – twórcy „naukowego masażu”, który w 1868 r. w książce pt. Leczenie skręceń stawów przy pomocy masażu, po raz pierwszy przedstawił fizjologiczne podstawy masażu leczniczego. Zabłudowski w 1882 r. został asystentem w Klinice Chirurgicznej, w 1886 r. tytularnym profesorem masażu Uniwersytetu w Berlinie, następnie kierownikiem uniwersyteckiego Zakładu Masażu Leczniczego. Był autorem badań i rozpraw naukowych z zakresu masażu, w których jako pierwszy zwrócił uwagę, iż zmęczony mięsień pod wpływem mięsienia (masażu) szybciej powraca do równowagi, niż w zwykłych warunkach. Zalecał mięsienie po złamaniach, długotrwałych unieruchomieniach, w celu zapobiegania utrwaleniu ograniczenia ruchomości stawu, a nawet w chorobach serca. W pracy pt. Technika masażu (Technique du massage, Paryż 1904) przedstawił stan wiedzy z zakresu masażu, zaproponował nową definicję i etymologię słowa „massage” (mięsienie, mieszanie, masaż) oraz opisał techniki – oklepywanie, wibrację, rozcieranie, ugniatanie, wałkowanie, gładzenie i głaskanie.

24 listopada 1927 r. w Łodzi odbył się Ogólnopolski Zjazd Kas Chorych, podczas którego postanowiono zorganizować zakłady balneologiczne dla chorych na gościec. Już wówczas zdawano sobie sprawę, że w leczeniu schorzeń reumatycznych „Drugi poniekąd etap tworzą mięsienie, elektryzowanie, gimnastyka czynna i bierna, wreszcie pełne kąpiele, słone, siarczane, z petrobalsamu, kąpiele parowe”.

24 listopada 1962 r. w Poznaniu podczas obrad I Krajowego Zjazdu Absolwentów Wyższych Uczelni Wychowania Fizycznego Pracujących w Rehabilitacji podjęto decyzję o utworzeniu przy Polskim Towarzystwie Walki z Kalectwem Ogólnopolskiej Sekcji Magistrów Wychowania Fizycznego Pracujących w Rehabilitacji. Pierwszą przewodniczącą Zarządu Sekcji została dr Maria Kozińska (kadencja 1963—1965), absolwentka AWF (1952) oraz AM (1964) w Warszawie. Autorka znanego, wielokrotnie wznawianego podręcznika pt. Korekcja wad postawy i wielu innych publikacji na ten temat. Korekcyjnej i leczniczej wartości wychowania fizycznego poświęciła całe swoje życie zawodowe.

25 listopada 1876 r. w Krakowie zmarł Fryderyk K. Skobel (ur. 1806 r.), lekarz chirurg, poseł wirylista na Sejm Krajowy Galicji III kadencji w 1870 r. Studiował medycynę w Uniwersytecie Wiedeńskim, a następnie w UJ w Krakowie, gdzie w 1881 r. uzyskał stopień doktora medycyny i chirurgii. W latach 1869-1870 był rektorem, a następnie (1870-1871) prorektorem UJ, członkiem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego. Był pierwszym przewodniczącym powołanej w 1858 r. z inicjatywy prof. Dietla Komisji Balneologicznej Krakowskiej w Oddziale Nauk Przyrodniczych i Ścisłych c. k. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego. Przyczynił się do rozwoju uzdrowisk krajowych, zwłaszcza Żegiestowa, które odwiedzał w latach 1859-1862. Pod koniec życia współpracował z dwutygodnikiem „Krynica” (1873-1876) zajmującym się problematyką balneologiczną. 

25 listopada 1892 r. z okazji 5. rocznicy powstania Union des sociétés françaises de sports athlétiques (Związków francuskich towarzystw sportów atletycznych), baron Pierre de Coubertin zorganizował w wielkim amfiteatrze paryskiej Sorbony spotkanie elity intelektualne Francji. W wystąpieniu przedstawił swoje plany w zakresie nadania wychowaniu fizycznemu większego znaczenia we francuskim szkolnictwie. Swoją mowę zakończył płomiennym wezwaniem do odnowienia tradycji antycznych igrzysk olimpijskich. Zgromadzeni politycy i artyści przyjęli koncepcję Coubertina przychylnie. Dzień ten zapoczątkował wskrzeszenie nowożytnych igrzysk olimpijskich, które po raz pierwszy zorganizowano w kwietniu 1896 r.

26 listopada 1957 r. zmarł w Iwoniczu dr Józef Aleksiewicz (ur. 1884 r.), lekarz o wszechstronnych zainteresowanych (m.in. ortopedia, balneologia), pionier rehabilitacji w Polsce. Urodził się w Samborze, w 1905 r. rozpoczął studia medyczne na UJK we Lwowie. Będąc jeszcze na drugim roku studiów (1907 r.) pracował na stanowisku elewa rządowego w Instytucie Anatomii Opisowej. Po uzyskaniu stopnia doktora medycyny (1912 r.) do wybuchu pierwszej wojny światowej pracował w Klinice Chirurgicznej prof. Rydygiera na stanowisku asystenta. W czasie Wielkiej Wojny będąc żołnierzem armii austriackiej, przez 4 lata pracował jako samodzielny chirurg w szpitalach polowych i rezerwowych. Po 1918 r. szczególne zainteresował się ortopedią, stąd w celu bliższego poznania tej nowej dziedziny medycyny odbył staże u prof. Alfreda Schantza w Dreźnie i prof. Fritza Langego w Monachium. Interesował się również fizjoterapią, czego dowodem jest podanie złożone w 1913 r. do Wysokiego c. k. Namiestnictwa we Lwowie z prośbą o wyrażenie zgody na prowadzenie Kursu dla masażystów i masażystek zawodowych. W maju 1921 r. dr Aleksiewicz objął stanowisko Naczelnego Lekarza Komisji Uzdrowiskowej w Iwoniczu-Zdroju. Otworzył tam filię lwowskiej Lecznicy Ortopedycznej, którego integralną częścią był Zakład Terapii Fizykalnej. W Zakładzie leczono głównie gruźlicę kostno-stawową, zwichnięcia stawu biodrowego, koślawość i szpotawość kończyn dolnych, choroby stawów, przemiany materii, porażenia i niedowłady. W czasie II wojny światowej pracował jako lekarz organizując szpitale frontowe, zakaźne i in. W 1942 r. został aresztowany przez gestapo. Przed wywiezieniem do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu uratowało go wstawiennictwo przedwojennego właściciela restauracji zdrojowej w Iwoniczu. W 1947 r., po niesłusznym oskarżeniu o braki w materiałach opatrunkowych i w lekarstwach wydawanych potajemnie dla rannych żołnierzy AK, został aresztowany i uwięziony na Zamku w Rzeszowie, pod zarzutem niedociągnięć finansowych, braku nadzoru i niegospodarności. Po rozprawie, wyrokiem sądu został oczyszczony z zarzutów, jednak pozbawiono go własnego sanatorium „Sanato” w Iwoniczu. Po wyjściu z więzienia, nie wrócił też do pracy w uzdrowisku. Dopiero w czerwcu 1952 r. otrzymał angaż na dyrektora i ordynatora Sanatorium nr 3 im. Juliana Marchlewskiego (dawne sanatorium „Sanato”), które zostało już wówczas przejęte pod zarząd przymusowy. Niestety dr Józef Aleksiewicz zmarł ze świadomością utraty swojego „Sanato” i kochanego Lwowa przez Polskę.

28 listopada 1851 r. w Gräfenbergu (Śląsk Austriacki) zmarł Vincenz Priessnitz (ur. 1799 r.), hydropata samouk,  kontynuator i wskrzesiciel metod hydroterapii zapoczątkowanych przez Siegmunda Hahna i Johanna Siegmunda Hahna w XVIII w. Priessnitz w I połowie XIX w. przypomniał zapomnianą metodę leczenia, polegającą na polewaniu pacjentów wodą, stosowaniu prostej, pożywnej diety oraz wykonywaniu nieskomplikowanych ćwiczeń fizycznych. Jemu również zawdzięczamy nazwę powszechnie używanego prysznica. Do 1824 r. V. Priessnitz leczył polewaniem zimną wodą, stosował okłady, zawijanie i obmywanie ciała chłodną wodą, natomiast od 1826 r. wprowadził natryski (zwane obecnie od jego nazwiska prysznicami) oraz bicze wodne. Dwa lata później upowszechnił dla celów leczniczych picie wody przez pacjentów. Wprowadził także jako pierwszy pewne odmiany technik, jak okłady zimne wysychające, które do dnia dzisiejszego noszą nazwę okładów prysznicowych. Rozgłos wokół metody Priessnitza spowodował ogromną zawiść ze strony miejscowych lekarzy, którzy nie dopuszczali myśli, aby syn prostego chłopa, niedouczony felczer, czy wiejski znachor zyskał rozgłos, sławę i korzyści materialne, kosztem ich, dyplomowanych lekarzy. Wnieśli przeciwko niemu oskarżenie o szarlataństwo, dyletanctwo, partactwo i czary, co spowodowało, iż na półtora roku Priessnitz musiał opuścił Gräfenberg, udając się na teren Śląska Pruskiego. Po powrocie, gdy niczego mu nie udowodniono, w 1831 r. otrzymał zezwolenie na prowadzenie zakładu hydroterapii. Wkrótce okrzyknięto go „ojcem mokrych zawinięć”.

28 listopada 2018 r. Helena Kuczalska (1854-1927), pedagog, działaczka społeczna, pionierka i popularyzatorka wychowania fizycznego i sportu kobiet na ziemiach polskich, została patronką wodnego placu zabaw w Ciechocinku.

29 listopada 1929 r. dokonano uroczystego otwarcia Centralny Instytut Wychowania Fizycznego w Warszawie. W latach 1929-1931 placówką kierował dr Władysław Osmolski (1883–1935), tak naprawdę jego projektodawca i twórca. W rzeczywistości powstała wyższa szkoła o profilu zawodowym, która realizowała zadania wychowawcze, szkoleniowe, dydaktyczne i badawcze. Koncepcja szkoły, będąca połączeniem wzorów skandynawskich (pierwowzorem był Centralny Królewski Instytut Gimnastyczny w Sztokholmie), francuskich (Wojskowa Szkoła Wychowania Fizycznego w Joinville-le-Ponnt pod Paryżem) i polskich, różniła się od założeń i programu Studium WF w Poznaniu. Dyrektor Osmolski w klasyfikacji celów wychowania fizycznego wyznaczał priorytet potrzebom biologicznym człowieka, tj. zdrowiu, sprawności, rozwijaniu cech motorycznych, umiejętności i nawyków, ale widział je też w połączeniu z kształtowaniem inteligencji, woli, postawy społecznej i moralnej. W Szkole tej organizowano m.in. roczne kursy dla oficerów z kursem nauczycielskim, kilkumiesięczne kursy instruktorskie oficerskie i podoficerskie, a także kursy dla lekarzy.

30 listopada 2010 r. zmarł prof. Adam Pąchalski (ur. 1926 r.), lekarz i społecznik, były prezes Oddziału Krakowskiego Towarzystwa Walki z Kalectwem. W czasie drugiej wojny światowej walczył w 106. Dywizji Piechoty AK. W 1952 r. ukończył Wydział Lekarski UJ i został powołany do wojska. Po przeszkoleniu w Łodzi otrzymał stopień porucznika i przydział na stanowisko szefa służby zdrowia brygady w Białymstoku. W latach 1952-1956, za zgodą dowódcy brygady, pracował również jako asystent Oddziału Chirurgicznego Szpitala Wojskowego w Białymstoku. W 1956 r. wrócił do Krakowa w stopniu majora i podjął pracę jako asystent Kliniki Ortopedycznej AM w Krakowie, kierowanej przez prof. Juliana Zarembę. W 1962 r. uzyskał stopień doktora nauk medycznych, w 1969 r. doktora habilitowanego, w 1978 r. tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1990 r. został profesorem zwyczajnym nauk medycznych. Był specjalistą chirurgii ogólnej, ortopedii i traumatologii i rehabilitacji medycznej. W latach 1958–1965 pracował w Krakowskiej Wytwórni Protez. W 1965 r. na trzydzieści lat związał się z WSWF w Krakowie. W latach 1971–1978 pełnił funkcję kierownika Katedry Rehabilitacji, a następnie w latach 1978–1996 był dyrektorem w powołanym do życia dzięki własnym staraniom Instytucie Rehabilitacji. Od 1973 r. był dyrektorem Miejskiej Przychodni Rehabilitacyjnej w Krakowie. W 1980 r. zorganizował od podstaw pierwszy w Krakowie 50-łóżkowy Oddział Rehabilitacji w Witkowicach, działający w strukturach Zespolonego Szpitala im. Gabriela Narutowicza w Krakowie. Oddział ten stanowił bazę kliniczną Instytutu Rehabilitacji AWF w Krakowie. Był orędownikiem powstania Krakowskiego Centrum Rehabilitacji i po wieloletnich staraniach w 1996 r. doprowadził do jego powstania w opuszczonych koszarach na Woli Justowskiej. Był autorem wielu prac naukowych z zakresu ortopedii i rehabilitacji, ale również promocji zdrowia. Pracował w Komisji Rehabilitacji Komitetu Terapii Doświadczalnej PAN w latach 1972–1987, Komisji Ochrony Zdrowia Społecznego Oddziału PAN w Krakowie. W latach 1971–1976 był członkiem Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia i Opieki Społecznej, a latach 1982-1990 członkiem Rady ds. Ludzi Starszych, Inwalidów i Osób Niepełnosprawnych przy Radzie Ministrów.